Có phải bạn đang làm một dự án về thiết kế, trang trí lại nhà cửa hay mua sắm quần áo ấn tượng, luôn có một thách thức chung giữa những công viêc này chính là: màu sắc nào là lựa chọn tốt nhất? Những màu sắc nào bạn nên sử dụng? Bởi hầu hết chúng ta đều sống trong thế giới đa màu sắc – nên luôn tồn tại một vấn đề về màu sắc đối với mọi thứ. Màu sắc có thể được sử dụng để thu hút, đánh lạc hướng sự chú ý từ người nhìn. Họ có thể sẽ tập trung chú ý vào sản phẩm đồ họa của bạn hoặc sẽ nghoảnh mặt đi ngay lập tức.
Bằng cách phối màu phù hợp, bạn có thể gây sự ấn tượng, truyền cảm hứng và truyền đạt thông điệp từ màu sắc tới người xem. Để lựa chọn khuôn màu sắc phù hợp như một yếu tố thiết kế đồ họa mạnh mẽ, chỉ với một chút kiến thức về lý thuyết màu sắc sẽ giúp bạn biết thêm nhiều kiến thức về màu sắc. Và trong bài viết này, mình sẽ trình bày cho các bạn khái niệm về mô hình màu sắc cơ bản, thứ cấp được sử dụng trong hình ảnh.
Định nghĩa về những màu sắc cơ bản
Hầu như tất cả chúng ta ngay từ nhỏ đã được dạy rằng màu đỏ, vàng và xanh da trời là 3 màu sắc cơ bản mà có thể được sử dụng để tạo ra những màu sắc khác. Hầu hết chúng ta đề nghĩ rằng bằng cách phối trộn 3 màu sắc cơ bản này với khối lượng khác nhau sẽ nhận được những màu sắc khác nhau.
Tuy nhiên, trong thời đại ngày nay, định nghĩa về màu sắc như vậy trở nên quá đơn giản, không đầy đủ, hoặc thậm chí là sai. Bởi vì với các thiết bị máy tính, màn hình và công nghệ in mới ngày nay, các màu sắc cơ bản này đã thay đổi theo các kiểu màu sắc khác nhau.
Do đó, sẽ có một định nghĩa phù hợp hơn về màu sắc cơ bản như sau: màu sắc cơ bản phụ thuộc vào hệ thống/mô hình màu sắc mà chúng được vận hành. Nói một cách nôm na, chúng là một tập những màu sắc mà tất cả màu sắc khác có thể được tạo ra – nhưng tất cả điều này chỉ xảy ra trong một mô hình nhất định. Có nghĩa là đỏ, vàng và xanh không nhất thiết phải là những màu sắc chính trong tất cả các mô hình màu.
Mô hình màu sắc là gì?
Mô hình màu sắc cụ thể là một hệ thống trừu tượng, do đó có ít nhất 3 màu sắc được sử dụng để tạo ra những màu sắc khác. Trong thời đại ngày nay, có một số mô hình màu sắc khác nhau được ra dành cho những mục đích cụ thể nào đó.
Vì màu sắc là cách để mắt chúng ta cảm nhận được sóng ánh sáng, việc nhận thức được màu sắc phụ thuộc vào phương tiện phản ánh nó. Do đó, có một số mô hình màu sắc khác nhau dành cho máy in, máy tính, màn hình và các mục đích khác là cực kỳ cần thiết để đạt được kết quả mong muốn.
Trong khi phạm vi màu sắc được tạo ra trong một mô hình màu sắc cụ thể nào đó được gọi là không gian màu, các dải màu sắc khác có thể được tạo ra bởi các mô hình màu sắc khác. Ngoài ra, các mô hình màu sắc được xác định dựa trên hai loại sau: thêm vào và loại trừ.
Các mô hình màu sắc phổ biến
#1 RYB
Đây là mô hình màu sắc truyền thống và cổ điển nhất. Nó là mô hình được định nghĩa từ thế kỷ 17 và là nền tảng của lý thuyết màu sắc cổ điển. Nó vẫn là lý thuyết được dạy trong các trường nghệ thuật ngày nay.
Là tên viết tắt của 3 màu sắc cơ bản là: đỏ, vàng và xanh da trời. Mô hình màu RYB chủ yếu được sử dụng trong hội họa, các sắc tố của 3 màu sắc này giúp tạo ra bánh xe màu sắc dành cho các nghệ sĩ. Mô hình này cũng được sử dụng trong thiết kế đồ họa. Trong mô hình này, các màu sắc thứ cấp là tím, cam và xanh lá cây.
#2 RGB
Hay còn được biết đến với tên gọi “mô hình ánh sáng“, hệ thống màu sắc RGB được sử dụng để tạo ra màu sắc bằng ánh sáng. Là từ viết tắt của những màu sắc cơ bản của ánh sáng, Nó là tên viết tắt của 3 màu sắc: đỏ, xanh lá cây và xanh da trời – là những màu sắc cơ bản của ánh sáng.
Mô hình màu sắc này được ứng dụng trong các sản phẩm sử dụng nguồn sáng. Màu sắc chúng ta thấy trên điện thoại, màn hình máy tính, tivi,.. được tạo ra thông qua mô hình RGB với sự kết hợp trong mô hình màu để tạo ra vô số màu sắc khác nhau. Não chúng ta cảm nhận được tỷ lệ màu sắc khác nhau thành những màu sắc khác nhau. Ví dụ, bạn hãy nghĩ về màn hình máy tính và pixel. Màn hình máy tính của bạn thực sự chỉ sử dụng những màu sắc cơ bản RGB với cường độ màu sắc khác nhau tại mỗi pixel. Các pixel lần lượt đánh lừa mắt và não để bạn nhìn thấy những màu sắc khác nhau thay vì chỉ nhìn thấy 3 màu sắc cơ bản. Do đó, số lượng pixel trên màn hình càng cao, chất lượng hình ảnh càng lớn.
Trong không gian màu RGB, khi tất cả màu sắc được thêm vào nhau thì màu sắc sẽ được tạo ra (là tổng hợp tất cả màu sắc được trộn với nhau). Trong trường hợp không có màu sắc, bạn sẽ nhìn thấy màu đen. Mô hình màu RGB là nền tảng cơ sở cho thiết kế đồ họa, thiết kế bảng hiệu quảng cáo trên máy tính, thiết kế website và các phương tiện kỹ thuật số khác.
#3 CMYK
Còn được gọi là mô hình in, đây là hệ thống màu sắc được sử dụng dành cho máy in. Các chữ cái CMYK được viết tắt từ những màu sắc cơ bản như sau: lục lam, đỏ tươi, vàng và đen. Trong mô hình này, những màu sắc cơ bản được trộn/in trên một bề mặt màu trắng để tạo ra tất cả những màu sắc khác.
Mô hình CMYK thuộc dạng loại trừ và hoạt động theo quy tắc sau: các sắc tố màu trong mực ngăn chặn/loại trừ các bước sóng ánh sáng khỏi sự phản xạ. Do đó, khi bạn trộn các sắc tố màu khác trong mực để tạo ra màu sắc khác, một số ánh sáng sẽ bị loại trừ hoặc bị che đi; do đó ánh sáng sẽ bị phản xạ. Khi bạn nhận thấy màu lục lam đối lập với màu đỏ, đỏ tươi đối lập với màu xanh lá cây và vàng đối lập với màu xanh da trời, sẽ dễ dàng để nắm bắt hơn: những màu sắc này hấp thụ hoặc loại trừ đi sự đối nghịch của chúng khỏi ánh sáng trắng. Ví dụ, màu lục lam sẽ loại trừ ánh sáng đỏ và sẽ phản chiếu ánh sáng xanh da trời và xanh lá cây. Màu vàng sẽ loại trừ ánh sáng đỏ và phản chiếu lại màu đỏ và xanh lá cây. Do đó, khi màu lục lam được trộn với màu vàng, chỉ có màu xanh lá cây khi mà màu xanh lá cây được phản chiếu trong khi màu đỏ và màu xanh da trời bị hấp thụ.
Một điểm quan trọng khác nữa để tạo ra mô hình CMYK chính là màu đen. Người ta có thể cho rằng khi màu lục lam, đỏ tươi và vàng được trộn với nhau sẽ tạo ra màu đen. Tuy nhiên, những gì bạn nhận được chỉ là màu nâu bùn. Để tạo ra màu đen thực sự, người ta phai đưa thêm vào máy in màu đen tinh khiết. Do đó, mô hình màu CMYK được công nhận là mô hình màu sắc cho máy in hiện nay.