Bằng tiến sĩ. Vũ Thu Hương nghĩ về những con số đẹp trong báo cáo giáo dục. (Ảnh: NVCC) Từ Digital
Theo tôi, câu chuyện thành tích đến từ báo cáo mà các trường phải nộp. Tại sao giáo viên lại báo cáo bằng con số? Các nhà quản lý giáo dục có nhìn ra thực trạng của giáo dục để cải thiện nó không?
Chúng ta chỉ có thể cải thiện khi các con số cho thấy vấn đề giáo dục đang ở đâu. Nhưng trên thực tế, những con số được báo cáo thường đẹp đến mức khó tin: 100% lên lớp, 100% tốt nghiệp, 100% học sinh khá giỏi …
Những con số như vậy không phản ánh thực tế, không định hướng cho sự cải thiện, và chỉ khiến chúng ta hiểu sai hoàn toàn về tình hình giáo dục.
Thứ hai, giáo dục là một nghề quan tâm đến con người và sự phát triển của con người. Vì vậy, nếu chỉ chăm chăm vào những con số, chúng ta sẽ không bao giờ nhìn được bức tranh toàn cảnh của ngành giáo dục. Bởi lẽ, để đạt điểm cao trong bài kiểm tra, có thể học sinh giỏi, thông minh nhưng cũng có thể chép bài, “học tủ bếp núc” hoặc “mới mẻ” ra đề.
Vì vậy, một con số 100% sẽ không bao giờ chính xác. Vậy tại sao chúng ta lại yêu cầu ngành giáo dục phải báo cáo những con số này? Đây là sự thiếu hụt lâu nay mà chúng ta vẫn không thay đổi được.
Và, nếu bạn để ý và nghiên cứu những con số trong ngành giáo dục, bạn sẽ thấy rằng tất cả chúng đều khác xa so với thực tế giáo dục như chúng ta đã biết.
Dựa trên những con số không chính xác, chúng tôi không thể đề xuất bất kỳ hướng cải thiện nào. Vì vậy, ngành giáo dục càng hoàn thiện thì càng có nhiều vấn đề.
Theo tôi, điều đầu tiên cần thay đổi không phải là đưa ra các phương án cải tiến phương pháp dạy học mà quan trọng nhất là thay đổi cách đánh giá của ngành giáo dục.
Nếu không ngay lập tức thay đổi 100% thì ít nhất ngoài những con số, báo cáo đẹp, cần có những cuộc họp kiểm tra trực tiếp các trường, không chỉ với cán bộ ngành mà cả phụ huynh và học sinh.
Cần đối chiếu với các con số đã báo, chứ không chỉ đánh giá rất hình thức khi các trường biết trước thời gian thi để chuẩn bị, ôn luyện.
Ngoài ra, việc tập trung quá nhiều vào các con số làm tăng áp lực phải đạt được của giáo viên và nhà trường. Ngay cả khi ngành giáo dục không dựa vào những con số này để đánh giá thì các trường khác sẽ xấu hổ với các trường khác khi báo cáo số liệu của trường mình với Bộ Giáo dục và Đào tạo. Họ cần phải định hình và đánh bóng hình ảnh của trường bằng những con số đẹp.
… để hướng nghiệp
Vì vậy, bất kể những con số được sử dụng để làm gì, những câu chuyện chính thức và tiêu cực vẫn sẽ xuất hiện. Như bạn có thể thấy, có rất nhiều vấn đề trong việc phân luồng nghề nghiệp ở lớp 9. Rất nhiều người cho rằng câu chuyện này là phân luồng nghề nghiệp, nhưng điều này hoàn toàn không chính xác vì không có sự hướng dẫn, định hướng nghề nghiệp cho trẻ ngay từ khi còn nhỏ.
Ở đây, chúng tôi hoàn toàn định hướng vào kết quả học tập của trẻ chứ không theo ý muốn và năng lực thực sự của từng trẻ. Đây chỉ là những thủ tục và không thể hiện định hướng nghề nghiệp.
Nếu chúng ta hỏi học sinh trung học cơ sở về nghề nghiệp của họ, chúng ta sẽ thấy một bức tranh rất đặc biệt về rất nhiều nghề mà các em biết rất ít. Họ cũng không biết rằng những nghề này có những thuận lợi, khó khăn, thuận lợi và khó khăn phải vượt qua.
Nếu họ thực sự chuyên nghiệp, họ phải được định hướng về nghề mà họ biết và được khuyến khích học ngay từ đầu, từ cấp trung học cơ sở. Chuyện hướng nghiệp còn phụ thuộc vào sở thích và khả năng của trẻ. Nếu họ không có năng khiếu, không có hứng thú với nghề đó mà dẫn họ theo thì đó là sự ép buộc, không có định hướng, đó là “nguy cơ”.
Bất cập này còn xuất phát từ một nguyên nhân khác, đó là việc xét tuyển vào các trường nghề không nhất thiết phải thi THPT và chính vì kẽ hở này mà các trường có động cơ chọn phương án khác thay vì thi. Vì vậy, việc gọi lời khuyên học sinh yếu kém không thi vào lớp 10 là định hướng nghề nghiệp là không đúng và không đúng.
Hướng nghiệp đúng là như thế nào?
Nguyên tắc đạo đức nghề nghiệp cần được đảm bảo như thế nào trong hoạt động hướng nghiệp của học sinh? Khi thực hiện công tác hướng nghiệp, phải đảm bảo 100% học sinh biết chuyên ngành đó có đủ các tiêu chuẩn thường phù hợp với một người, bên cạnh việc xác định dựa trên năng lực và sức học? Nó yêu cầu những kỹ năng gì? Cần những kiến thức nâng cao nào? Tính cách của một người cần gì? Chưa kể đến những khó khăn của từng ngành và đặc thù của ngành.
Ví dụ, ngành y phải quen với việc làm ca đêm và với nỗi khổ của người khác. Ngành giáo dục phải có trách nhiệm cao đối với sự phát triển của trẻ em và phải học cách kiên nhẫn, giữ bình tĩnh trong mọi tình huống. Đối với những bạn nóng tính, không giữ được bình tĩnh thì hoàn toàn không phù hợp với nghề dạy học.
Nếu biết trước những khó khăn như vậy sinh viên sẽ chuẩn bị tâm lý và lựa chọn ngành học như vậy. Điều đáng nói, nếu học sinh bị điểm kém mà giáo viên thuyết phục chuyển sang học chuyên ngành không phù hợp với mình thì rõ ràng đang đẩy các em vào tình thế khó khăn.
Cần thay đổi các thước đo hiệu quả giáo dục
Từ câu chuyện này, có lẽ đã đến lúc cần thay đổi thước đo hiệu quả giáo dục. Tôi nghĩ công tác đánh giá giáo dục là điều chúng ta phải thay đổi ngay từ bây giờ, bởi cách đánh giá hiện nay đã tạo ra căn bệnh thành tích rất nghiêm trọng. Câu chuyện diễn ra nhiều năm rồi chứ không phải một hai năm. Vì vậy, thế hệ học sinh nước ta và cách đánh giá giáo dục bằng con số cũng khá khác biệt.
Khi đánh giá cần chú ý đến thực chất, không chỉ kiến thức, thành tích của học sinh mà còn cả kỹ năng, thái độ và đạo đức của học sinh. Đây là những điểm không phụ thuộc vào con số.
Những con số ảnh hưởng đến đạo đức và kỹ năng của giáo viên
Tôi nghĩ rằng một giáo viên biết rằng trách nhiệm lớn của mình là thay đổi cuộc sống của mọi người. Vì vậy, việc chúng ta đánh giá giáo viên dựa trên kết quả học tập của học sinh sẽ khiến họ đi sai con đường mà họ đã chọn ban đầu.
Nếu chúng ta đánh giá giáo viên thông qua các bài kiểm tra trực tiếp, từ đánh giá của giáo viên của phụ huynh và học sinh, chúng ta có thể xác định chính xác vấn đề cũng như năng lực và đạo đức của giáo viên.
Từ đó, giáo viên nhận thấy trách nhiệm của mình đối với học sinh là thay đổi vận mệnh của các em, đồng thời cũng nhận ra mục tiêu rất rõ ràng của nghề dạy học là giáo dục đạo đức, ý thức tự giác của học sinh quan trọng hơn nhiều so với việc truyền thụ kiến thức, kỹ năng. .
Họ sẽ chú trọng đến nhận thức và rèn luyện đạo đức của học sinh để học sinh có tiềm năng phát triển bản thân, thay đổi bản thân và trưởng thành hơn.
* Bài viết thể hiện quan điểm của tác giả!
Trong ngày đầu tiên mở cổng đăng ký trực tuyến kỳ thi tốt nghiệp THPT 2022, một số thí sinh cho biết đang truy …
ThS Phạm Thị Khánh Ly – Giám đốc Điều hành Hệ thống Tiểu học và THCS FPT Hà Nội cho biết …