Tóm tắt, phân tích tác giả , tác phẩm – Hai đứa trẻ – Thạch Lam – Văn 11

Lựa chọn câu để xem giải thuật nhanh hơn- Có sự hòa quyện tuyệt vời giữa hai yếu tố hiện thực và lãng mạn, tự sự và trữ tình .- Sáng tác thường hướng vào đời sống cơ cực của những người dân thành thị nghèo và vẻ đẹp nên thơ của đời sống thường nhật .

– Ông để lại các tác phẩm tiêu biểu như: Gió đầu mùa (1937), Nắng trong vườn (1938), Sợi tóc (1942), Ngày mới (1939), Theo dòng (1941), Hà Nội băm sáu phố phường (1943), …

Theo Thạch Lam văn chương là một thứ khí giới thanh cao và đắc lực, nó tác động ảnh hưởng thâm thúy đến tư tưởng, tình cảm của con người. Ông ý niệm : “ Đối với tôi văn chương không phải là một cách đem đến cho người đọc sự thoát ly hay sự quên, trái lại văn chương là một thứ khí giới thanh cao và đắc lực mà tất cả chúng ta có, để vừa tố cáo và biến hóa một cái quốc tế giả dối và gian ác, làm cho lòng người được thêm trong sáng và phong phú và đa dạng hơn ” .- Là người mưu trí, trầm tĩnh, điềm đạm, đôn hậu và rất tinh xảo .- Sau khi đỗ Tú tài, ông thôi học về làm báo với anh và gia nhập Tự lực văn đoàn .- Thạch Lam ( 1910 – 1942 ) sinh ra và học tập tại TP. Hà Nội nhưng thuở nhỏ sống ở phố huyện Cẩm Giàng – Thành Phố Hải Dương .

II. Tác phẩm

1. Tóm tắt

Truyện xoay quanh hai đứa trẻ Liên và An. Chúng đã từng có một đời sống không thiếu vui tươi ở TP.HN. Do mái ấm gia đình sa sút, hai đứa trẻ phải về sống nơi phố huyện – một đời sống nghèo khó, đơn điệu. Trong một buổi chiều tà, nhìn thấy những đứa trẻ đi nhặt nhạnh đồ thừa, Liên cảm thấy lòng man mác buồn. Xung quanh chị em Liên là đời sống tàn lụi của chị Tí, bác Siêu, bác Sẩm …. Thế nhưng chừng ấy người sống trong bóng tối vẫn kỳ vọng cái gì đó tươi tắn hơn. Mong ước ấy được bộc lộ qua việc chờ chuyến tàu đêm chạy qua phố huyện. Chuyến tàu đêm từ TP. Hà Nội về, ầm ầm lăn bánh qua phố huyện rồi khuất dạng, im tiếng trong trời đêm sâu thẳm. Lúc đó người kinh doanh ở phố huyện mới dọn hàng sau một tối ế ẩm tồn kho để trở về nhà. Còn hai đứa trẻ từ từ chìm vào giấc ngủ yên tĩnh .

2. Tìm hiểu chung

a. Xuất xứ và thực trạng sáng tác
– Tác phẩm có lẽ rằng được gợi lên từ những câu truyện cảnh đời nơi phố huyện Cẩm Giàng, Thành Phố Hải Dương quê ngoại nhà văn với những kỉ niệm tuổi thơ .
– Tác phẩm in trong tập Nắng trong vườn .
b. Bố cục
– Phần 1 ( từ đầu đến ” cười khanh khách ” ) : cảnh phố huyện lúc chiều xuống
– Phần 2 ( tiếp đến ” cảm xúc mơ hồ không hiểu nổi ” ) : cảnh phố huyện về đêm
– Phần 3 ( còn lại ) : cảnh chuyền tàu đêm đi qua phố huyện .

3. Tìm hiểu chi tiết

a. Bức tranh phố huyện tăm tối quẩn quanh và tâm trạng của Liên

* Cảnh ngày tàn
– Âm thanh : tiếng trống thu không nhỏ dần từ xa vọng lại, tiếng ếch nhái kêu ran ngoài đồng, tiếng muỗi vo ve .
– Màu sắc :
+ “ chân trời phương tây đỏ rực như lửa cháy và những áng mây ánh hồng như hòn than sắp tàn ”
+ “ màu đen của dãy tre làng cắt hình rõ ràng trên nền trời ”
⇒ Âm thanh và sắc tố gợi nỗi buồn thấm thía, cảm xúc tàn lụi
– Không gian hẹp như bị chặn lại
– Từng bước chân thời hạn chầm chậm bước tới chiều rồi tối
⇒ Qua ngòi bút của Thạch Lam buổi chiều như buồn hơn, ngày tàn đến nhanh hơn, phố huyện trình diện vẻ tiêu điều xác xơ, mòn mỏi
– Tâm trạng của Liên
Tâm hồn cô bé nhạy cảm, tinh xảo, xao xuyến một nỗi buồn man mác : “ Liên không hiểu sao, nhưng chị thấy lòng buồn man mác trước cái giờ khắc của ngày tàn ”
* Cảnh chợ tàn
– Hình ảnh chợ huyện lúc vãn : “ trên nền chợ đầy rác rưởi, vỏ bưởi, vỏ thị, lá nhãn và lá mía ”
– Những đứa trẻ nghèo nhặt rác, chúng nhặt nhạnh thanh nứa, thanh tre hay bất kể cái gì hoàn toàn có thể dùng được …..
– Tâm trạng Liên : động lòng thương cảm
* Những con người nơi phố huyện
– Mẹ con chị Tí :
+ Ngày ngày mò cua bắt ốc, đêm đến lại lầm lũi dọn hàng nước
+ Khách hàng toàn là những người dưới đáy xã hội
+ Dẫu chả kiếm được bao nhiêu nhưng đêm nào mẹ con chị Tí cũng dọn hàng
⇒ Mẹ con chị đang cầm cự trong sự sống
– Chị em Liên với của hàng tạp hóa sơ sài …. chẳng đáng là bao

– Bà cụ Thi là nhân vật điển hình cho số phận tàn tạ trong cái đêm đen của xã hội ấy

⇒ Diễn biến tâm trạng Liên biểu lộ một tâm hồn tinh xảo nhạy cảm và đồng cảm với những con người không tương lai, không niềm hạnh phúc

b. Tâm trạng của Liên trong đêm tối và trước những ngọn đèn

* Cảnh phố huyện về đêm
– Khung cảnh
+ Bóng tối bát ngát phủ trùm toàn bộ, cả phố huyện chìm trong bóng tối
+ Ánh sáng nhỏ bé yếu ớt chỉ là quầng, là khe, là vệt, là chấm và ở đầu cuối chỉ là hột sáng thưa thớt
⇒ Có sự trái chiều giữa ánh sáng và bóng tối, hình ảnh ngọn đèn leo lét nơi quán hàng chị Tí là hình tượng cho kiếp sống nhỏ nhoi lay lắt, mù tối của những người cùng khổ trong biển đêm bát ngát của cuộc sống. Ngọn đèn ấy tuy yếu ớt nhưng vẫn là niềm sáng sủa sống của những kiếp người nhỏ bé vô danh, không có ý nghĩa không tương lai, niềm hạnh phúc trong xã hội cũ
– Sinh hoạt của con người
+ Các nhà đóng cửa im lìm
+ Gánh phở của bác Siêu so với mẹ con chị Tí có phần khấm khá hơn nhưng lại đứng trước rủi ro tiềm ẩn đáng sợ hơn : thất nghiệp. Bởi ở vùng quê này thứ quà của bác Siêu là một thứ quà xa xỉ .
+ Vợ chồng bác Sẩm sống trong cảnh màn trời chiếu đất, trông chờ vào của bố thí ở nơi đây => sự trông chờ trong vô vọng .
+ Mẹ con chị Tí : hàng nước đơn sơ
+ Chị em Liên : quán nhỏ
⇒ Nghèo khổ, nhàm chán, tẻ nhạt, vô vị
* Tâm trạng của Liên
– Đêm tối với Liên quen lắm, chúng chẳng đáng sợ
– Rồi Liên hoài tưởng về quá khứ tươi đẹp ở TP.HN, nơi có một vùng sáng rực và lấp lánh lung linh
– Như mọi người dân trong phố huyện Liên luôn mong đợi một cái gì đó mới lạ, tươi tắn sẽ đến xua tan đi đêm đen âm u lụi tàn ở phố huyện
⇒ Bằng trái tim đôn hậu, dịu dàng êm ả Thạch Lam đã phát hiện ra những rung động sâu xa, những khao khát thầm kín trong cuộc sống những con người tưởng như trọn vẹn an phận ấy

c. Tâm trạng đón đợi tàu

* Tâm trạng chờ đón
– An dù buồn ngủ ríu cả mắt nhưng vẫn dặn chị tàu đến nhớ thức tỉnh em
– Còn Liên ngồi yên không động đậy ngắm nhìn sao trời ….
* Tâm trạng đón tàu
– Nhìn thấy ánh đèn ghi từ xa nghe tiếng còi vọng lại Liên đã vội vã gọi em dậy
– Rồi tàu đến Liên dắt em đứng dậy để nhìn đoàn xe vụt qua
* Tâm trạng khi tàu đi qua
– Ngẩn ngơ, nuối tiếc
– An do dự nghĩ ngợi : “ Tàu thời điểm ngày hôm nay không đông chị nhỉ ? ” Còn Liên lặng theo mơ tưởng
* Ý nghĩa của việc đợi tàu
– Đợi tàu là nếp sống nhu yếu không hề thiếu của chị em Liên
– Đợi tàu để được cháy lên khao khát đổi đời
– Qua việc đợi tàu Thạch Lam biểu lộ thái độ vừa cảm thương xót xa trước đời sống lay lắt bế tắc của những kiếp người nhỏ bé nhất là những đứa trẻ vừa nâng niu trân trọng khát vọng vươn ra ánh sáng, khát vọng đổi đời ở những con người ấy .

d. Giá trị nội dung

Thạch Lam đã bộc lộ một cách nhẹ nhàng mà thấm thía niềm xót thương với những sống cơ cực quẩn quanh, tăm tối ở phố huyện nghèo những ngày trước Cách mạng. Đồng thời ông cũng biểu lộ sự trân trọng ước vọng đổi đời mơ hồ trong họ .

e. Giá trị nghệ thuật

– Cốt truyện đơn thuần như không có truyện
– Miêu tả nội tâm chân thực, tinh xảo

– Chất liệu hiện thực hòa quyện cùng lãng mạn, yếu tố tự sự đan cài với trữ tình tạo nên nét đặc sắc khó lẫn cho tác phẩm

– Sự phối hợp thuần thục giữa tả cảnh và diễn đạt tâm trạng

Sơ đồ tư duy – Hai đứa trẻ