[Tóm Tắt] & [Soạn Bài]: Ánh trăng | Soạn Văn 9

Bởi
Ibaitap : Trong sự nghiệp sáng tác của Nguyễn Duy, lộng lẫy rực rỡ tỏa nắng một “ ánh trăng ” tròn đầy, ánh trăng ấy như là lời thức tỉnh nhẹ nhàng mà rất là thâm thúy về triết lý nhân sinh, với lời lẽ sống thủy chung, tình nghĩa và những trăn trở tâm lý trước đời sống tân tiến đầy cám dỗ, đầy quên béng và vô tình .

I. HOÀN CẢNH SÁNG TÁC CỦA TÁC PHẨM “ÁNH TRĂNG”

Tác phẩm “ Ánh trăng ” được tác giả Nguyễn Duy viết vào năm 1978, sau khi giải phóng quốc gia được 3 năm, khi những người lính còn sống sót sau trận chiến quay trở lại với chốn phồn hoa đô thị ( thành phố Hồ Chí Minh ). Bài thơ được in trong tập “ Ánh trăng ” .

II. HƯỚNG DẪN SOẠN BÀI TÁC PHẨM  “ÁNH TRĂNG”

Câu 1: Em có nhận xét gì về bố cục của bài thơ? Ánh trăng có sự kết hợp giữa tự sự với trữ tình. Trong dòng diễn biến của thời gian, sự việc, đâu là bước ngoặt để tác giả từ đó bộc lộ cảm xúc, thể hiện chủ đề của tác phẩm. (SGK Ngữ văn 9, tập 1 – trang 157)

Lời giải tham khảo:

Bài thơ “Ánh trăng” có bố cục ba phần, ở mỗi phần đều có sự thay đổi giọng thơ:

– Phần 1 : Ba khổ thơ tiên phong, giọng kể, nhịp thơ trôi chảy, thông thường .- Phần 2 : Gồm khổ thơ thứ tư : Giọng thơ trở nên bất thần cao, ngỡ ngàng với bước ngoặt của vấn đề, của sự Open vầng trăng .- Phần 3 : Khổ thơ thứ năm và sáu : Giọng thơ thiết tha rồi lại ngưng trệ cùng với những xúc cảm, suy tư đầy lặng lẽ .Theo dòng diễn biến theo thời hạn, vấn đề không bình thường ở khổ thơ thứ tư chính là bước ngoặt để từ đó tác giả thể hiện xúc cảm và biểu lộ chủ đề của tác phẩm. Từ đây, hai khổ thơ thứ năm và sáu có sự quy đổi giọng điệu : tha thiết rồi ngưng trệ cùng với xúc cảm suy tư lặng lẽ .

Câu 2: Hình ảnh vầng trăng trong bài thơ mang nhiều tầng ý nghĩa. Hãy phân tích điều ấy. Khổ thơ nào trong bài thể hiện tập trung nhất ý nghĩa biểu tượng của hình ảnh vầng trăng, chiều sâu tư tưởng mang tính triết lí của tác phẩm. (SGK Ngữ văn 9, tập 1 – trang 157)

Lời giải tham khảo:

Hình ảnh vầng trăng Open trong bài thơ mang nhiều những tầng lớp ý nghĩa :

  • Vầng trăng là trăng của thiên nhiên, của đất trời.
  • Trăng là biểu tượng cho những gì gắn bó với con người những lúc gian khổ.
  • Trăng là hiện thân cho tình cảm quá khứ hồn nhiên, tươi đẹp.
  • Trăng cũng là phần trong sáng, phần tốt đẹp bên trong con người luôn soi rọi, chiếu sáng những góc khuất, góc tối mới nảy sinh khi con người sống với nhà lầu, với những tiện nghi vật chất.

Khổ thơ cuối thể tập trung chuyên sâu hiện ý nghĩa hình tượng của hình ảnh vầng trăng, chiều sâu tư tưởng mang tính triết lý của tác phẩm. ” Trăng cứ tròn vành vạnh ” tượng trưng cho quá khứ đẹp tươi, nguyên vẹn không thể nào phai mờ. Quá khứ xinh xắn vĩnh hằng trong thiên hà : ” ánh trăng im phăng phắc ” như một người bạn, một người nhân chứng đầy nghĩa tình mà lại nghiêm khắc. Cái lạng lẽ ấy như đang nhắc nhở tác giả, nhắc nhở tổng thể tất cả chúng ta, con người hoàn toàn có thể vô tình, hoàn toàn có thể quên lãng nhưng vạn vật thiên nhiên thì luôn nghĩa tình, quá khứ vẫn luôn tròn đầy, bất diệt, hồn hậu và rộng lượng .

Câu 3: Nhận xét về kết cấu, giọng điệu bài thơ. Những yếu tố ấy có tác dụng gì đối với việc thể hiện chủ đề và tạo nên sức truyền cảm của tác phẩm (SGK Ngữ văn 9, tập 1 – trang 157)

Lời giải tham khảo:

* Kết cấu:

– Hai khổ thơ đầu của tác phẩm là hình ảnh vầng trăng thuở nhỏ và những ngày ở rừng khi cuộc chiến tranh. Những ngày ấy như khắc ghi trong lòng nhà thơ, mối tình với vầng trăng tình nghĩa, vầng trăng tri kỷ .- Khổ thơ thứ ba : Hòa bình thiết lập, quay trở lại thành phố, quen với ánh sáng điện, với những tiện lợi văn minh. Vầng trăng đã trở thành người dưng và quá khứ nghĩa tình cũng đã rơi vào quên béng .- Khổ thơ thứ tư : Sự việc không bình thường xảy ra : mất điện, tối om, bật tung cửa ra bỗng lại thấy vầng trăng tròn. Gặp khó khăn vất vả gian nan thì mới nhớ về quá khứ nghĩa tình. Khổ thơ thứ tư này tạo bước ngoặt để nhà thơ thể hiện cảm hứng của mình .- Hai khổ thơ sau : Lời thơ khi ngân nga thiết tha, rưng rưng đầy xúc động khi gặp lại tri kỷ bị quên lãng, khi thì trì trệ dần nặng trĩu, suy tư như một sự hối hận, sự tự vấn khi đã quên lãng đi vầng trăng .

* Giọng điệu:

Giọng điệu tâm tình được bộc lộ bằng thể thơ năm chữ, nhịp thơ khi thì tuôn chảy tự nhiên, uyển chuyển theo nhịp kể, khi thì ngân nga, khi lại ngưng trệ suy tư. Tất cả những điều đó đều góp thêm phần quan trọng trong việc thể hiện những xúc cảm sâu xa của một người lính khi nghĩ về cuộc chiến tranh, về quá khứ mà mình từng trải qua .

Câu 4: Xác định thời điểm ra đời của bài thơ Ánh trăng, liên hệ với cuộc đời Nguyễn Duy để phát biểu chủ đề của bài thơ. Theo cảm nhận của em, chủ đề ấy có liên quan gì đến đạo lí, lẽ sống của dân tộc ta?(SGK Ngữ văn 9, tập 1 – trang 157)

Lời giải tham khảo:

Bài thơ ” Ánh trăng ” được viết năm 1978 sau khi quốc gia hòa bình ba năm. Những chiến sỹ kháng chiến khó khăn ở rừng núi đã được trở lại thành phố, quê nhà. Họ có một đời sống mới thời bình, những phương tiện đi lại sống khác xa với thời cuộc chiến tranh. Câu chuyện riêng này như là lời tự nhắc nhở của Nguyễn Duy thấm thía về thái độ, tình cảm so với quá khứ gian lao, về tình nghĩa, so với vạn vật thiên nhiên, quốc gia đầy bình dị và hồn hậu .

Bài thơ không chỉ là chuyện của riêng nhà thơ Nguyễn Duy mà có ý nghĩa đối với cả một thế hệ. Hơn thế bài thơ còn có ý nghĩa với nhiều người, nhiều thời, bởi vì nó đặt ra vấn đề thái độ đối với quá khứ, với người đã khuất và với cả chính bản thân mình.

Bài thơ ” Ánh trăng ” nằm trong mạch cảm hứng ” Uống nước nhớ nguồn ” gợi lên đạo lý thủy chung tình nghĩa, là truyền thống lịch sử tốt đẹp của dân tộc bản địa Nước Ta ta .

III.LUYỆN TẬP

Tưởng tượng mình là nhân vật trữ tình trong bài Ánh trăng, em hãy diễn tả dòng cảm nghĩ trong bài thơ thành một bài tâm sự ngắn.

Lời giải tham khảo:

Với tôi trăng như là người bạn tri kỷ cùng tôi bước qua những năm tháng của tuổi thơ. Ngày đó, tôi và vầng trăng ấy rất gần gũi, hồn nhiên, chúng tôi thoải mái và vô tư với nhau. Rồi ngày tôi lớn lên, tham gia chiến tranh, ánh trăng ấy cũng theo tôi vào rừng. Bên nhau những ngày tháng gian lao ấy, trăng đã trở thành người bạn đồng hành cùng tôi đi qua những thăng trầm của cuộc đời. Rồi ngày hòa bình lập lại, trở về thành phố với cuộc sống hiện đại, tiên nghi, đắm chìm trong cuộc sống ấy, tôi vô tình đã lãng quên vầng trăng quen thuộc và quên đi cả lời hứa năm xưa của mình. Tôi quay lưng lại với vầng trăng, quay lưng lại với quá khứ, với thiên nhiên và với cả chính mình. Trong một lần mất điện, tôi đã gặp lại vầng trăng quen thuộc ấy. Trăng vẫn thế, vẫn tròn đầy, thủy chung, trăng không trách cứ tôi nhưng tôi vẫn thấy thật ăn năn và hối hận vì sự vô tâm, bạc bẽo của chính mình.