Phương pháp dạy học trực quan - Link Tài Liệu Giáo Dục

Từ VLOS

Ảnh minh họa

1. Bản chất[sửa]

Dạy học trực quan ( hay còn gọi là trình diễn trực quan ) là PPDH sử dụng những phương tiện đi lại trực quan, phương tiện kĩ thuật dạy học trước, trong và sau khi nắm tài liệu mới, khi ôn tập, khi củng cố, hệ thống hóa và kiểm tra tri thức, kĩ năng, kĩ xảo

PPDH
trực
quan
được
thể
hiện
dưới
hình
thức
là
minh
họa
và
trình
bày:

Bạn đang đọc: Phương pháp dạy học trực quan

Minh
họa
thường
trưng
bày
những
đồ
dùng
trực
quan
có
tính
chất
minh
họa
như
bản
mẫu,
bản
đồ,
bức
tranh,
tranh
chân
dung,
hình
vẽ
trên
bảng,…
Trình
bày
thường
gắn
liền
với
việc
trình
bày
thí
nghiệm,
những
thiết
bị
kĩ
thuật,
chiếu
phim
đèn
chiếu,
phim
điện
ảnh,
băng
video.
Trình
bày
thí
nghiệm
là
trình
bày
mô
hình
đại
diện
cho
hiện
thực
khách
quan
được
lựa
chọn
cẩn
thận
về
mặt
sư
phạm.
Nó
là
cơ
sở,
là
điểm
xuất
phát
cho
quá
trình
nhận
thức
–
học
tập
của
hs,
là
cầu
nối
giữa
lí
thuyết
và
thực
tiễn.
Thông
qua
sự
trình
bày
của
giáo
viên
mà
học
sinh
không
chỉ
lĩnh
hội
dễ
dàng
tri
thức
mà
còn
giúp
họ
học
tập
được
những
thao
tác
mẫu
của
GV
từ
đó
hình
thành
kĩ
năng,
kĩ
xảo,…

2. Quy trình triển khai[sửa]

GV
treo
những
đồ
dùng
trực
quan
có
tính
chất
minh
họa
hoặc
giới
thiệu
về
các
vật
dụng
thí
nghiệm,
các
thiết
bị
kĩ
thuật,
…
và
nêu
yêu
cầu
định
hướng
cho
sự
quan
sát
của
học
sinh
GV
trình
bày
các
nội
dung
trong
lược
đồ,
sơ
đồ,
bản
đồ,…
tiến
hành
làm
thí
nghiệm,
trình
chiếu
các
thiết
bị
kĩ
thuật,
phim
đèn
chiếu,
phim
điện
ảnh,…
GV
yêu
cầu
một
số
hs
trình
bày
lại,
giải
thích
nội
dung
sơ
đồ,
biểu
đồ,
trình
bày
những
gì
thu
nhận
được
qua
thí
nghiệm
hoặc
qua
những
phương
tiện
kĩ
thuật,
phim
đèn
chiếu,
phim
điện
ảnh
Từ
những
chi
tiết,
thông
tin
hs
thu
được
từ
phương
tiện
trực
quan,
gv
nêu
câu
hỏi
yêu
cầu
hs
rút
ra
kết
luận
khái
quát
về
vấn
đề
mà
phương
tiện
trực
quan
cần
chuyển
tải.

3. Ưu điểm[sửa]

Trực
quan
là
một
trong
những
nguyên
tắc
cơ
bản
của
lí
luận
dạy
học
nhằm
tạo
cho
hs
những
biểu
tượng
và
hình
thành
các
khái
niệm
trên
cơ
sở
trực
tiếp
quan
sát
hiện
vật
đang
học
hay
đồ
dùng
trực
quan
minh
họa
sự
vật.
Đồ
dùng
trực
quan
là
chỗ
dựa
để
hiểu
sâu
sắc
bản
chất
kiến
thức,
là
phương
tiện
có
hiệu
lực
để
hình
thành
các
khái
niệm,
giúp
học
sinh
nắm
vững
các
quy
luật
của
sự
phát
triển
xã
hội.
Ví
dụ,
khi
nghiên
cứu
bức
tranh
“hình
vẽ
trên
vách
hang”,
hs
không
chỉ
có
biểu
tượng
về
săn
bắn
là
công
việc
thường
xuyên
và
hàng
đầu
của
thị
tộc
mà
còn
hiểu:
nhờ
chế
tạo
cung
tên,
con
người
đã
chuyển
hẳn
từ
hình
thức
săn
bắt
sang
săn
bắn,
co
hiệu
quả
kinh
tế
cao
hơn.
Điều
đó
giúp
hs
biết
sự
thay
đổi
trong
đời
sống
vật
chất
của
con
người
thời
nguyên
thủy
luôn
gắn
chặt
với
tiến
bộ
trong
kĩ
thuật
chế
tác
công
cụ
của
họ.
Đồ
dùng
trực
quan
có
vai
trò
rất
lớn
trong
việc
giúp
hs
nhớ
kĩ,
hiểu
sâu
những
hình
ảnh,
những
kiến
thức
lịch
sử.
Hình
ảnh
được
giữ
lại
đặc
biệt
vững
chắc
trong
trí
nhớ
là
hình
ảnh
chúng
ta
thu
nhận
được
bằng
trực
quan.
Vì
vậy,
cùng
với
việc
góp
phần
tạo
biểu
tượng
và
hình
thành
khái
niệm
lịch
sử,
đồ
dùng
trực
quan
còn
phát
triển
khả
năng
quan
sát,
trí
tưởng
tượng,
tư
duy
và
ngôn
ngữ
của
hs

4. Hạn chế[sửa]

Phương
pháp
này
đòi
hỏi
nhiều
thời
gian,
gv
cần
tính
toán
kĩ
để
phù
hợp
với
thời
lượng
đã
quy
định.
Nếu
sử
dụng
đồ
dùng
trực
quan
không
khéo
sẽ
làm
phân
tán
chú
ý
của
hs,
dẫn
đến
hs
không
lĩnh
hội
được
những
nội
dung
chính
của
bài
học
Khi
sử
dụng
đồ
dùng
trực
quan,
đặc
biệt
là
khi
quan
sát
tranh
ảnh,
các
phim
điện
ảnh,
phim
video,
nếu
gv
không
định
hướng
cho
hs
quan
sát
sẽ
dễ
dẫn
đến
tình
trạng
hs
sa
đà
vào
những
chi
tiết
nhỏ
lẻ,
không
quan
trọng

5. Một số chú ý quan tâm[sửa]

Khi
sử
dụng
đồ
dùng
trực
quan
trong
dạy
học
cần
chú
ý
các
nguyên
tắc
sau:
Phải
căn
cứ
vào
nội
dung,
yêu
cầu
giáo
dục
của
bài
học
để
lựa
chọn
đồ
dùng
trực
quan
tương
ứng
thích
hợp.
Vì
vậy,
cần
xây
dựng
một
hệ
thống
đồ
dùng
trực
quan
phong
phú,
phù
hợp
với
từng
bài
học
Có
phương
pháp
thích
hợp
đối
với
việc
sử
dụng
mỗi
loại
đồ
dùng
trực
quan
Phải
đảm
bảo
được
sự
quan
sát
đầy
đủ
đồ
dùng
trực
quan
của
hs
Phát
huy
tính
tích
cực
của
hs
khi
sử
dụng
đồ
dùng
trực
quan
Đảm
bảo
kết
hợp
lời
nói
với
việc
trình
bày
các
đồ
dùng
trực
quan,
đồng
thời
rèn
luyện
khả
năng
thực
hành
của
hs
khi
xây
dựng
và
sử
dụng
đồ
dùng
trực
quan
(đắp
sa
bàn,
vẽ
bản
đồ,
tường
thuật
trên
bản
đồ,
miêu
tả
hiện
vật,…)
Tùy
theo
yêu
cầu
của
bài
học
và
loại
hình
đồ
dùng
trực
quan
mà
có
các
cách
sử
dụng
khác
nhau.
Loại
đồ
dùng
trực
quan
treo
tường
được
sử
dụng
nhiều
nhất
trong
dạy
học
hiện
nay
là
vật
mẫu,
bản
đồ,
sơ
đồ,
đồ
thị,
bảng
niên
biểu,…
Trước
khi
sử
dụng
chúng
cần
chuẩn
bị
thật
kĩ
(nắm
chắc
nội
dung,
ý
nghĩa
của
từng
loại
phục
vụ
cho
nội
dung
nào
của
giờ
học,…).
Trong
khi
giảng
cần
xác
định
đúng
thời
điểm
sử
dụng
đồ
dùng
trực
quan
Loại
đồ
dùng
trực
quan
cỡ
nhỏ
được
sử
dụng
riêng
cho
từng
hs
trong
giờ
học,
trong
việc
tự
học
ở
nhà,
gv
phải
hướng
dẫn
hs
sử
dụng
tốt
loại
đồ
dùng
trực
quan
này:
quan
sát
kĩ,
tìm
hiểu
sâu
sắc
nội
dung,
hoàn
thành
các
bài
tập,
tập
vẽ
bản
đồ,
chứ
không
phải
“can”
theo
sách.
Trong
dạy
học
một
số
môn
như
Lịch
sử,
Địa
lí,
Sinh
học,
Công
nghệ,
…
ở
trường
phổ
thông,
việc
kết
hợp
chặt
chẽ
giữa
lời
nói
sinh
động
với
sử
dụng
đồ
dùng
trực
quan
là
một
trong
những
điều
quan
trọng
nhất
để
thực
hiện
nhiệm
vụ
giáo
dưỡng,
giáo
dục
và
phát
triển.
Sử
dụng
các
đồ
dùng
trực
quan
cần
theo
một
quy
trình
hợp
lý
để
có
thể
khai
thác
tối
đa
kiến
thức
từ
các
đồ
dùng
trực
quan.
Cần
chuẩn
bị
câu
hỏi
hoặc
hệ
thống
câu
hỏi
dẫn
dắt
hs
quan
sát
và
tự
khai
thác
kiến
thức

Xem thêm: Nên dạy bé học số như thế nào để đạt hiệu quả tốt nhất?

6. Các ví dụ[sửa]

Ví dụ 1[sửa]

Sử dụng những bộ quy mô : khối đa diện, khối đa diện đều, khối tròn xoay ( Toán 12 ), cho học viên được thao tác trực tiếp trên những quy mô này, đặc biệt quan trọng là với hs trung bình, yếu kém, trí tưởng tượng khoảng trống còn hạn chế thì bắt đầu nên cho những em được tiếp cận những khái niệm này thông quan việc quan sát những quy mô .
Yêu cầu hs sử dụng những quy mô để vấn đáp những câu hỏi tương quan đến kiến thức và kỹ năng của phần này, như số đỉnh, số cạnh, số mặt, … của khối đa diện, đa diện đều và từng bước thoát dẫn khỏi cái ” trực quan ” để tiến đến việc tưởng tượng khoảng trống, đến suy luận và hướng tới những Tóm lại khái quát

Ví dụ 2[sửa]

Sử dụng bộ dụng cụ tạo mặt tròn xoay hoặc phong cách thiết kế trên ứng dụng Sketchpad, cho hs được thao tác trực tiếp nhiều lần để học viên hoàn toàn có thể tưởng tượng được sự tạo thành mặt tròn xoay. Đặt câu hỏi cho hs liên hệ thực tiễn, tìm những vật phẩm có hình dạng là những mặt tròn xoay và người ta hoàn toàn có thể tạo nên những vật đó như thế nào .

Hs
nhấn
chuột
vào
hộp
“quay
mặt
phẳng”
trên
trang
hình
của
phần
mềm,
hs
sẽ
quan
sát
một
cách
rất
trực
quan
“vết”
tạo
thành
chính
là
mặt
nón
tròn
xoay.