Nhiều bất cập của đào tạo tiến sĩ hiện nay – Ảnh: TTO
Một trong những vấn đề khiến dư luận chú ý mấy ngày nay là luận án tiến sĩ không xứng tầm tiến sĩ.
Dư luận bàn tán xôn xao về công nghệ “nhân bản” luận án tiến sĩ và những tầm thường của tiến sĩ hóa học trong hệ thống giáo dục đại học Việt Nam, đặc biệt là ngành khoa học xã hội và nhân văn. Vậy những tồn tại nào trong đào tạo tiến sĩ của chúng ta dẫn đến ngày càng nhiều giấy “tạp nham”?
Có lẽ xét về quy định hành chính thì việc đào tạo và bảo vệ luận án tiến sĩ của chúng tôi là vô cùng nghiêm ngặt. Thậm chí, có người cho rằng, thủ tục bảo vệ luận án tiến sĩ ở nước ta khó hơn các nước có trình độ học vấn cao hơn.
Nhưng rõ ràng việc chúng ta quy định chặt chẽ các thủ tục hành chính không quan trọng và nới lỏng hơn các quy định quan trọng liên quan đến chuyên ngành là nguyên nhân chính khiến chất lượng đào tạo, tiến sĩ không đạt như kỳ vọng.
Hiện nay, theo quy định, các cơ sở đào tạo chỉ được phép đào tạo bao nhiêu tiến sĩ, phó giáo sư, giáo sư của một ngành, chuyên ngành cụ thể thì mới được tuyển sinh nghiên cứu sinh.
Thậm chí, ở một số ngành, trong nước không có chương trình tiến sĩ đặc biệt, mà các chương trình tiến sĩ đặc biệt được tạo ra với các tiến sĩ, phó giáo sư, giáo sư có cùng ngành học, đây cũng là nguyên nhân đầu tiên khiến số lượng luận án tiến sĩ không đạt trong cả nước. Tiêu chuẩn. Trình độ Tiến sĩ.
Vì ngành gần mà không phải chuyên thì làm sao hiểu hết được ngọn ngành? Vậy ông đánh giá như thế nào về những đề tài, tham luận trong ngành có tính mới, tính thực tiễn cao và có những đóng góp về lý luận và thực tiễn?
Vì vậy, việc có một luận án Tiến sĩ “thú vị” là điều khó tránh khỏi, vì cả người hướng dẫn, giám sát, đánh giá đều không phải là người am hiểu sâu về chuyên ngành mà họ giảng dạy, nghiên cứu.
Trong lĩnh vực học thuật, không phải tiến sĩ, phó giáo sư, giáo sư nào cũng hiểu rõ ngọn ngành. Vì mỗi người đều phải có hướng nghiên cứu chuyên sâu của riêng mình, và chỉ theo hướng chuyên sâu đó mới có thể thông thạo được.
Nhưng có một “sức ỳ” ở chúng ta, giữ chức danh tiến sĩ, phó giáo sư, giáo sư của một ngành nào đó là có quyền hướng dẫn, đánh giá tất cả các đề tài trong ngành. Vì chúng ta chỉ quy định số lượng nghiên cứu sinh mà nghiên cứu sinh, phó giáo sư, giáo sư được giám sát chứ chưa quy định về học vị đối với việc giám sát, đánh giá luận án.
Đây là một nhược điểm lâu nay. Như chúng ta đã biết, không thể có một giáo sư trong lĩnh vực A biết tất cả mọi thứ về lĩnh vực này. Trong lĩnh vực A đó, có nhiều chuyên ngành hẹp nên không thể làm giáo sư của lĩnh vực A để giảng dạy hay đánh giá tất cả các chuyên đề trong một lĩnh vực hẹp.
Trước đó, Giáo sư Pierre Darriulat đã đề cập rằng chỉ có hai chuyên gia Việt Nam trong lĩnh vực thiên văn vô tuyến, nhưng các tác giả của bài báo phải gửi bản tóm tắt cho 50 chuyên gia và phải nhận được 15 đánh giá tích cực. Vì vậy, làm thế nào chúng ta có thể tìm thấy 50 chuyên gia trong lĩnh vực hẹp này mà chỉ có 2 chuyên gia thực sự trong nước?
Vì không thể biết hết những lĩnh vực hẹp nên đánh giá, nhận định không thể chính xác, vì không thể biết được những thành tựu của những lĩnh vực hẹp đó hay những vấn đề còn bỏ ngỏ của những lĩnh vực hẹp đó là gì.
Ở các nước phát triển, ngay cả khi một trường đại học đào tạo tiến sĩ loại A, nếu một sinh viên chọn thực hiện một môn học mà không có đội ngũ chuyên gia, họ sẽ được giới thiệu đến một trường đại học khác với tất cả các chuyên gia. Trong lĩnh vực hẹp đó để người học đăng ký, đừng chấp nhận dạy bừa bãi như chúng tôi đã làm.
Vì vậy, để nâng cao chất lượng đào tạo tiến sĩ, các cơ quan quản lý giáo dục có thể cần ban hành những quy định chặt chẽ hơn về khía cạnh học thuật, hơn là về khía cạnh hành chính, thủ tục. Chỉ có như vậy thì mới không còn những luận án tiến sĩ kiểu “đánh cầu lông” như hiện nay.
TTO – Khi Bộ GD-ĐT thông tin với báo chí về việc một luận án tiến sĩ mới đây bị giới chuyên môn đánh giá kém chất lượng, không xứng đáng, nhiều ý kiến cho rằng Bộ GD-ĐT “đổ lỗi cho giám thị và hội đồng”.
