Tôi đã huấn luyện người yêu của mình ‘ngoan như cún’ ra sao

Giống như người giảng dạy thú không khi nào đổi lỗi cho con vật của mình, mối quan hệ của bạn cũng sẽ được cải tổ nếu biết vận dụng những kĩ thuật ‘ thuần dưỡng ‘ người yêu đúng cáchTrong lúc tôi rửa bát, anh chồng bước nhanh về phía tôi, bực dọc. ” Em có nhìn thấy chìa khóa của anh đâu không ? “, anh càu nhàu, thở dài thành tiếng, và giậm chân lao ra khỏi phòng với chú chó nhà tôi, đang ngồi cạnh gót chân, lo ngại về ông chủ .
Nếu như trước đây, tôi sẽ chạy ngay sau chú cún Dixie. Tôi sẽ tắt vòi nước và cùng anh tìm kiếm, đồng thời cố gắng nỗ lực làm chồng tôi hạ hỏa với những lời dỗ dành như, ” Đừng lo ngại anh ạ, chúng sẽ Open thôi “. Nhưng nó chỉ khiến anh ta càng tức giận, và một sự cố đơn thuần như đánh mất chìa khóa cũng nhanh gọn biến thành bộ phim truyền hình chứa đầy cơn thịnh nộ với ba diễn viên chính là vợ chồng tôi và chú chó sợ hãi tội nghiệp .

 

Nhưng giờ, tôi sẽ liên tục tập trung chuyên sâu vào những chiếc đĩa ướt trong tay. Tôi không quay lại. Tôi không nói một lời. Tôi sử dụng một kĩ thuật học được từ một người huấn luyện và đào tạo cá heo .

Tôi yêu chồng của mình. Anh là một người ham đọc sách, ưa mạo hiểm và có chất giọng miền bắc Vermont vui nhộn mà sau 12 năm hôn nhân gia đình vẫn làm tôi yêu dấu .

Nhưng anh cũng thường hay quên, hay chậm trễ và có tính khí thất thường. Anh cứ lượn lờ quanh tôi ở phòng bếp để hỏi liệu tôi đã đọc bài này bài kia trên tờ New Yorker chưa mặc dầu tôi đang phải cố tập trung chuyên sâu vào chiếc chảo đang sôi sục. Anh vất bừa những tờ giấy lau vo viên khi thức giấc. Anh thường lặng thinh trước những lời than vãn của tôi nhưng không khi nào bỏ sót những lẩm bẩm tôi tự nói với chính mình ở bên kia nhà. ” Em vừa nói gì đấy ? ” anh sẽ hét lên .

Những bực dọc li ti này không trực tiếp đẩy đến chuyện ly thân hay ly hôn, nhưng tích tụ lại chúng mở màn khiến tình yêu của tôi dành cho Scott phai nhạt. Tôi muốn – tôi cần – từng ly từng tí biến hóa anh cho tuyệt vời và hoàn hảo nhất, biến anh thành một người chồng, bớt tức giận tôi hơn, bớt khiến tôi phải chờ đón tại nhà hàng quán ăn hơn, một người bạn đời tri kỷ dễ để yêu thương hơn .

Vì vậy, giống như giống nhiều bà vợ, tôi bỏ lỡ những cuốn sách tư vấn hôn nhân gia đình và quyết định hành động cải tổ anh. Tất nhiên, nếu cứ làu bàu, anh sẽ chỉ càng cư xử tệ đi : anh sẽ phóng nhanh hơn thay vì đi chậm hơn ; cạo râu ít hơn, chứ không phải tiếp tục hơn ; và vứt bộ quần áo đạp xe hôi mù của mình lên sàn phòng ngủ lâu hơn thời xưa .

Chúng tôi đã đi gặp tư vấn để xoa dịu những xung đột trong hôn nhân gia đình. Nhưng cô ấy không hiểu đời sống của chúng tôi như thế nào và còn khen ngợi liên tục về năng lực tiếp xúc giữa 2 vợ chồng. Tôi từ bỏ. Tôi đoán là cô ta đã đúng – cuộc hôn nhân gia đình của chúng tôi còn tốt chán – và đành gật đầu những cơn oán giận đang từ từ nung nấu và đôi lúc còn mỉa mai lẫn nhau .

Rồi phép màu Open. Sau khi nhập học 1 trường nuôi dạy thú, tôi mở màn chuyển dời từ Maine tới California, nơi tôi dành nhiều ngày để quan sát các học viên làm những điều khác thường : dạy linh cẩu biết xoay tròn trên một chân theo mệnh lệnh, dạy con báo giơ chân để tỉa móng, và dạy con khỉ đầu chó biết trượt ván .

Tôi lắng nghe, khoái trá khi người dạy thú chuyên nghiệp lý giải cách họ dạy cá heo lộn vòng và voi biết vẽ. Cuối cùng tôi cũng nhận ra rằng những kĩ thuật tựa như cũng hoàn toàn có thể vận dụng lên một loài cứng đầu nhưng vô cùng đáng yêu – những ông chồng .

Bài học cốt yếu mà tôi học được từ những người giảng dạy thú hoang là tôi nên trao thưởng cho những hành vi tôi khuyến khích và lờ đi những hành vi tôi không hài lòng. Suy cho cùng thì bạn không hề khiến một con sư tử biển giữ cân đối quả bóng trên mũi bằng cách rầy la nó. Các ông chồng cũng không khác gì .

Trở lại Maine, tôi khởi đầu cảm ơn Scott nếu anh ta cho chiếc áo phông thun bẩn của mình vào giỏ. Nếu anh cho vào giỏ hai chiếc, tôi sẽ hôn anh. Trong khi đó, tôi sẽ bước qua bất kể bộ quần áo bẩn nào trên sàn nhà mà không thèm trách móc, mặc dầu đôi lúc tôi cũng đá chúng vào gầm giường. Nhưng khi anh ta mở màn thích những lời khen ngợi của tôi, đống quần áo bẩn cũng ít dần .

Tôi đang sử dụng kĩ thuật mà những huấn luyện viên gọi là ” tạo thói quen từ từ “, trao thưởng những bước nhỏ để dẫn đến một hành vi trọn vẹn mới. Bạn không hề hy vọng một con khỉ đầu khó biết nhào lộn theo mệnh lệnh ngay trong buổi tiên phong, cũng như không hề kì vọng một ông chồng biết tiếp tục nhặt những chiếc vớ bẩn bằng cách khen ngợi anh một lần và mãi mãi. Với con khỉ đầu chó, khởi đầu bạn cần trao thưởng cho một cú nhảy nhỏ, rồi một cái nhảy cao hơn, và cao hơn. Với anh chồng Scott, tôi khởi đầu tán dương mọi hành vi nhỏ mọi lúc : lúc anh lái xe chậm hơn một chút ít, ném một chiếc quần bẩn vào giỏ hay đến đúng giờ trong bất kể hoạt động giải trí nào .

Tôi cũng khởi đầu nghiên cứu và phân tích chồng mình theo cách người huấn luyện và đào tạo xem xét một con thú hoang. Những người dạy thú thực thụ học tổng thể mọi thứ về một loài, từ giải phẫu học đến cấu trúc xã hội, tìm hiểu và khám phá cách nó nghĩ, xem những gì nó ưa và không ưa, cái gì dễ dạy, cái gì không. Ví dụ, con voi là động vật hoang dã bầy đàn, thế cho nên nó hoạt động giải trí theo tôn ti trật tự. Nó không hề nhảy, nhưng nó hoàn toàn có thể trồng cây chuối. Và nó ăn chay .

Những loài thú như chồng tôi được gọi là kẻ chỉ đi một mình, nhưng là con đầu dàn. Vì vậy vị thế rất quan trọng, nhưng nếu anh ta phải hòa lẫn trong một nhóm thì nó không có ý nghĩa. Anh có năng lực cân đối như nhân viên thể dục, nhưng lại chuyển dời rất chậm, đặc biệt quan trọng là khi ăn mặc. Anh có năng khiếu sở trường trượt tuyết, nhưng đúng giờ thì không. Anh là động vật hoang dã ăn tạp và bị thức ăn điều khiển và tinh chỉnh, như người dạy thú nói .

Một khi khởi đầu tâm lý theo hướng này, tôi không hề ngừng lại. Tại một trường ở California, khi đang ghi chép cách để dẫn một con đà điểu đi bộ hay làm thế nào để loài sói đồng ý bạn vào đàn, tôi lại nghĩ, ” Mình không hề chờ được vận dụng chiêu này với Scott. ”

 

Trong một chuyến đi thực tiễn với các sinh viên, tôi lắng nghe một chuyên viên dạy thú diễn đạt cách anh đã dạy một con cò mào đỏ châu Phi ngừng hạ cánh trên đầu và vai anh. Anh ta làm điều này bằng cách giảng dạy con chim chân dài này hạ cánh trên các tấm thảm. Anh lý giải, đây được là một ” hành vi không tương thích, ” một khái niệm đơn thuần nhưng tuyệt vời .

Thay vì dạy con cò ngừng đáp lên người anh, người dạy thú chỉ nó một hành vi khác, một hành vi khiến cho hành vi không hề kiềm chế kia trở nên bất khả. Con chim không hề vừa đậu lên thảm, vừa đậu lên đầu anh .

Ở nhà, tôi nghĩ ra những hành vi không tương thích cho Scott để khiến anh không quấy rầy tôi lúc nấu ăn. Để dụ anh ra khỏi nhà bếp, tôi xếp mùi tây cho anh chẻ hay pho mai để anh nạo ở một góc khác của căn nhà bếp. Hoặc tôi sẽ đặt một bát khoai tây và salad ở bên kia căn phòng. Hiệu quả đạt được ngay tức thì : Scottt không còn lảng vảng quanh tôi khi nấu ăn .

Tôi theo chân các sinh viên đến thủy cung ở San Diego, nơi những người huấn luyện và đào tạo cá heo trình làng cho tôi mạng lưới hệ thống ít củng cố nhất ( L.R.S – least reinforcing system ). Khi một con cá heo làm gì sai, người dạy thú sẽ không phản ứng lại. Anh đứng yên một lúc, cẩn trọng không nhìn vào nó, và rồi quay trở lại việc làm. Ý tưởng ở đây là bất kỳ phản ứng nào, dù tích cực hay xấu đi, đều thôi thúc hành vi. Nếu một hành vi bị bỏ lơ, nó thường sẽ chết dần chết mòn .

Trong phần lề của vở ghi, tôi lưu lại lại, ” Thử vận dụng với Scott ! ”

Anh rất thường hay lục tung cả ngôi nhà để đi tìm chìa khóa, nhưng lần này tôi sẽ không nói gì và liên tục thao tác mình đang làm. Tôi phải vô cùng kỉ luật để giữ mình trung dung, nhưng tác dụng đến ngay tức thì và vô cùng rực rỡ tỏa nắng. Tâm trạng của anh nhẹ nhàng hơn mọi lần và tan biến nhanh như một con giông chiều mùa hạ. Tôi cảm thấy lẽ ra mình phải thưởng cho anh một con cá thu .

Nhưng có lúc bệnh cũ lại tái phát ; tôi nghe anh đập mạnh cánh cửa tủ ; lục lọi đống sách vở trên ngăn tủ trong phòng khách và giậm chân lên cầu thang. Tại bồn rửa, tôi vẫn kiên cường. Sau đó, quả thật, mọi thứ lại yên ổn. Vài phút sau, anh đi vào nhà bếp, chìa khóa trong tay, và nói nhã nhặn, ” Tìm thấy chúng rồi. ”

Không quay đầu lại, tôi chỉ nói, ” Tuyệt, hẹn gặp lại anh ” .

Sau hai năm thuần dưỡng thú hoang, cuộc hôn nhân gia đình của tôi đã trơn tru hơn nhiều, chồng tôi đã đáng yêu hơn. Tôi thường đổ lỗi cho tính cách tự nhiên của anh ; những bộ quần áo bẩn trên sàn nhà là bộc lộ của sự vô tâm, một bộc lộ cho thấy anh không chăm sóc nhiều đến tôi. Nhưng nhìn chồng tôi như một loài thú hoang giúp tôi hoàn toàn có thể xem xét những độc lạ về giới khách quan hơn .

Tôi thấm nhuần tư tưởng của người dạy thú : ” Không khi nào là lỗi của con vật “. Nhiều lần đào tạo và giảng dạy thất bại, tôi không đổ lỗi cho Scott. Thay vào đó, tôi phát minh sáng tạo thêm nhiều kế hoạch mới, nghĩ thêm những hành vi sửa chữa thay thế thói quen cũ, và sử dụng kĩ thuật trao thưởng cho các hành vi gần đúng. Tôi cũng phẫu thuật hành vi của chính mình, xem xét cách chúng vô tình ảnh hưởng tác động lên cách anh hành xử. Tôi cũng đồng ý rằng có một số ít hành vi đã bén rễ quá sâu, quá bản năng để hoàn toàn có thể huấn luyện và đào tạo lại. Bạn không hề khiến con chồn ngừng hướng đến, và bạn cũng không hề khiến chồng tôi ngừng quên ví hay chìa khóa .

Những con thú thấm nhuần các kĩ thuật giảng dạy tới mức chúng khởi đầu vận dụng lại lên người dạy thú. Con thú của tôi cũng vậy. Khi các kĩ thuật giảng dạy phát huy công dụng can đảm và mạnh mẽ, tôi không hề cưỡng lại việc kể cho chồng mình nhũng gì mình đang làm. Anh không tức giận, chỉ cảm thấy khoái chí. Khi tôi lý giải các giải pháp và thuật ngữ, anh nắm ý rất nhanh. Nhanh nhiều hơn tôi tưởng .

Mùa thu năm ngoái, khi cảm thấy mình đã khởi đầu luống tuổi, tôi mở màn đi niềng răng. Chúng không chỉ xấu xí mà còn cực kỳ đau đớn. Hàng tuần liền, nướu, răng, hàm và xoang mũi của tôi bị đau tê tái. Tôi than phiền tiếp tục và lớn tiếng hơn. Scott động viên rằng tôi sẽ sớm quen với những mảnh sắt kẽm kim loại trong miệng thôi. Nhưng tôi đã không .

Một buổi sáng, khi tôi vừa khởi đầu màn rên rỉ khác về sự khó ở của mình, Scott chỉ nhìn tôi vô cảm. Anh không nói một từ hay ghi nhận lời than phiền của tôi, kể cả một cái gật dầu .

Tôi nhanh gọn hết hơi và khởi đầu bỏ đi. Rồi tôi nhận ra rằng điều gì đang xảy ra, và tôi quay lại hỏi, ” Có phải anh đang vận dụng kĩ thuật làm lơ phải không ? ” Anh không nói gì. ” Anh đang vận dụng nó đúng không ? ”

Anh sau cuối cũng cười, nhưng giải pháp đó đã hiệu nghiệm. Anh mở màn giảng dạy tôi, một bà vợ .

 

Trạm Đọc (Read Station)

Theo Nytimes