Đánh giá về việc trẻ trầm cảm dẫn đến những hành động bộc phát, chuyên gia giáo dục Wu Keyu cho rằng, cha mẹ phải nhận ra những thay đổi ở con mình để có hành động đúng đắn.
Tiếp nối loạt bài liên quan đến căn bệnh trầm cảm ở tuổi thơ: “Bác sĩ Nguyễn Thị Ngọc Minh: Tôi cũng đang bị trầm cảm”; “Phóng viên Wu Balu: Đừng để học hành trở thành gánh nặng cho trẻ em”; TS. Bà Vũ Thu Hương: “Con cái trầm cảm, cha mẹ cũng cần được cứu”, báo Thế giới và Việt Nam tiếp tục đăng bài phỏng vấn chuyên gia giáo dục Vũ Khắc Ngọc về chủ đề này.
Theo ông, áp lực học tập của trẻ trong những năm gần đây có phải là vấn đề dẫn đến rối loạn cảm xúc và trầm cảm?
Trong ba năm qua, trẻ em đã phải trải qua nhiều giờ giáo dục trực tuyến do ảnh hưởng của đợt bùng phát Covid-19. Qua những gì tôi quan sát được, áp lực về điểm số và điểm số của các con hầu như không đáng kể trong quá trình học trực tuyến.
Nhìn chung, giáo viên và nhà trường đã có những điều chỉnh để yêu cầu đối với các kỳ thi, bài kiểm tra đối với học sinh đơn giản và nhẹ nhàng hơn.
Bộ GD & ĐT cũng đã có văn bản hướng dẫn giảm tải môn học, điều chỉnh hoạt động dạy học phù hợp với điều kiện học tập trực tuyến ngay từ đầu năm học.
Áp lực học hành là một vấn đề phổ biến, nhưng liệu nguyên nhân tức thời của chứng trầm cảm nên được xem xét tùy từng trường hợp, không nên đổ lỗi cho tất cả mọi người.
Trẻ học trên mạng lâu cũng khiến trẻ mất tiếp xúc với thế giới thực, phần nào ảnh hưởng đến tâm lý của trẻ?
Việc bị đình chỉ học và học trực tuyến kéo dài rõ ràng để lại những hậu quả nặng nề về tâm lý đối với trẻ em, đặc biệt là lứa tuổi thanh thiếu niên. Ở độ tuổi này, trẻ đang trong giai đoạn dễ bị xáo trộn về cảm xúc và chưa thực sự định hình được giá trị bản thân và ý nghĩa cuộc sống.
Do đó, trẻ em dễ có những thay đổi bất thường về tâm trạng có thể chuyển thành hành động một cách tự phát. Đồng thời, con cái cũng khó giao tiếp với cha mẹ vì khoảng cách thế hệ, quan điểm, tư tưởng của con cái và cha mẹ cũng bị “méo mó”.
Trong hoàn cảnh bình thường, khi trẻ gặp hạn chế trong giao tiếp với cha mẹ, họ thường tìm đến những “điểm tựa tinh thần khác” tạo cho trẻ niềm tin như thầy cô, bạn bè để chia sẻ, tâm sự về những vấn đề gặp phải trong cuộc sống.
Tuy nhiên, việc đóng cửa trường học kéo dài đã làm gián đoạn mối liên hệ này. Trẻ em trở nên cô đơn và cảm thấy không được hỗ trợ nếu có xung đột. Trẻ em dễ bị tổn thương tâm lý hơn, và sự tích tụ lâu dài của cảm giác thất vọng và bất lực có thể dễ dàng dẫn đến nguy cơ trầm cảm, như chúng ta đã thấy với những hành vi bộc phát.
Đánh giá về kinh nghiệm nhiều năm giáo dục và tư vấn trẻ em, nguyên nhân nào khiến trẻ bị khủng hoảng tâm lý, thậm chí trầm cảm?
Cuộc sống tiềm ẩn rất nhiều mâu thuẫn. Bất cứ lúc nào trẻ cũng có thể gặp phải những mâu thuẫn trong mối quan hệ với cha mẹ, bạn bè, thầy cô… Những mâu thuẫn giữa cha mẹ trong gia đình cũng tác động rất nhiều đến tâm lý của trẻ.
Đối với những người trẻ tuổi, cũng có thể nảy sinh nhiều mâu thuẫn với bạn khác giới trong các mối quan hệ yêu đương thời “Ôm Mai”. Ở độ tuổi đặc biệt nhạy cảm này, bất kỳ xung đột nào trong số những xung đột nghiêm trọng, kéo dài, giải quyết bế tắc này đều có thể dẫn đến trầm cảm ở trẻ em.
Đó là điều bình thường. Khi Covid-19 tấn công, tâm lý thất vọng càng trở nên tồi tệ hơn. Đại dịch đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến công ăn việc làm, thu nhập và sự nghiệp kinh doanh của nhiều phụ huynh và giáo viên, làm gia tăng mối lo ngại về sức khỏe và tăng chi phí kinh tế cho thuốc men, xét nghiệm và điều trị. …
Tình trạng này dễ khiến con người trở nên cáu gắt, cáu gắt với nhau, thậm chí đôi khi còn vô tình và vô ý trút giận lên con cái. Sự ức chế làm tăng khả năng chia sẻ, giải tỏa với bạn bè, thầy cô khi trường học đóng cửa, dễ dẫn đến những cảm xúc và suy nghĩ tiêu cực tích tụ, dồn nén trong trẻ lâu ngày.
Các chương trình đào tạo có cần thiết để giáo viên và học sinh nhận biết các dấu hiệu trầm cảm và đau khổ tâm lý để chăm sóc và can thiệp sớm không?
Trước hết, cần phải thấy rằng ở Việt Nam hiện nay, các vấn đề sức khỏe tâm thần, dù là trẻ em hay người lớn đều không được quan tâm đúng mức và chưa được giải quyết một cách chuyên nghiệp.
Trong những năm gần đây, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã triển khai chương trình đào tạo giáo viên và xây dựng hướng dẫn cách phát hiện các dấu hiệu trầm cảm ở trẻ em và cách giải quyết. Nhưng các hoạt động đào tạo này chỉ tồn tại trong thời gian ngắn, và hầu hết các trường đều không có các đơn vị hỗ trợ tâm lý học đường chuyên trách.
Trong bối cảnh dạy học trực tuyến, sự tương tác giữa giáo viên và học sinh rất hạn chế nên giáo viên khó phát hiện tâm lý bất ổn của trẻ hơn so với học trực tiếp.
Cha mẹ phải biết “giới hạn sức chịu đựng” của con mình. (Nguồn: Internet)
Theo bạn, nguyên nhân sâu xa của vụ án đau lòng là do căng thẳng trong học tập, không có khả năng giải quyết các vấn đề trong cuộc sống, hay điều gì khác?
Như tôi đã nói ở trên, căng thẳng học tập là một vấn đề phổ biến, nhưng nó không phải là nguyên nhân duy nhất gây ra tình trạng đau khổ tâm lý ở trẻ em. Dù lý do là gì, bất kỳ xung đột nghiêm trọng, lâu dài nào trong mối quan hệ của trẻ với những người xung quanh đều có thể dẫn đến trầm cảm.
Ngoài ra, cần phải thấy rằng, trầm cảm là một tình trạng bệnh lý có xu hướng nảy sinh trên nền tảng tâm lý của một số trẻ. Một số học sinh chỉ cần một vài câu nói của giáo viên hoặc cha mẹ, các em đã bật khóc, đau đớn và hụt hẫng. Nhưng cũng có trẻ em – bạn có khả năng chống lại những ức chế tâm lý này tốt hơn nhiều.
Vì vậy, đó là một câu chuyện cá nhân, cá nhân. Cha mẹ nào cũng cần là người gần gũi con nhất, chỉ có hiểu con thì mới có thể nhận ra vấn đề tâm lý của con, hiểu được “giới hạn chịu đựng” của con, từ đó có cách hòa hợp, phù hợp với con.
Là người ngoài cuộc, chúng ta không nên bình luận hay phán xét về nguyên nhân ngay lập tức dẫn đến việc tự tử trong một trường hợp cụ thể. Những kết luận bốc đồng như căng thẳng học hành, cha mẹ ép con học, chương trình giáo dục lạc hậu … chỉ là phiến diện và khiến người ở lại thiệt thòi hơn.
Nói rộng hơn là cần một cuộc cải cách và chấn hưng toàn diện nền giáo dục khai phóng, thưa ông?
Tôi không nghĩ nó phù hợp vào thời điểm này. Chúng tôi tìm cách áp đặt câu chuyện trẻ em tự tử vào vấn đề giáo dục mà không có nhân quả rõ ràng.
Cá nhân tôi cho rằng việc trẻ em tự tử gia tăng gần đây là do trường đóng cửa quá lâu. Đây là vấn đề đã được nhiều nước trên thế giới và các tổ chức quốc tế như Tổ chức Y tế Thế giới, UNICEF, UNESCO nghiên cứu và tổng kết.
Ông là người đề xuất mở trường từ lâu, ngày 6/4, Hà Nội đã cho học sinh từ lớp 1 đến lớp 6 nhập học. Bạn nghĩ gì về quyết định này?
Từ tháng 9 và tháng 10 năm ngoái, nhiều chuyên gia y tế đã khẳng định Hà Nội đủ an toàn để cho trẻ đi học trở lại. Vào thời điểm đó, mỗi ngày trên địa bàn thành phố chỉ có vài chục ca mắc mới. Chúng tôi đã bỏ lỡ nửa năm cho đến nay.
Trong thời gian đó, nhiều ẩn ức tâm lý của trẻ đã xuất hiện và tích tụ. Việc liên tiếp xảy ra những vụ trẻ em tự tử chỉ trong vòng hơn 1 tháng qua rõ ràng là một hồi chuông cảnh tỉnh, một hồi chuông cảnh tỉnh những người lớn hãy thức tỉnh và nhận thức rõ hơn về hậu quả nặng nề của tuổi thơ. Các trường học đã đóng cửa kéo dài.
Hà Nội bắt đầu cho học sinh đi học trở lại từ ngày 6/4, nhưng những tổn thương tâm lý mà các em phải gánh chịu và tích lũy suốt một năm qua chắc chắn sẽ không thể nguôi ngoai ngay.
Giáo viên và nhà trường cần nhận thức rõ vấn đề này. Vào ngày đầu tiên trở lại trường học của con quý vị, xin đừng quá chú trọng việc truyền đạt kiến thức, kiểm tra, đánh giá và thi. Chúng ta cần dành thời gian để tổ chức các hoạt động nhóm và tìm ra các cách để giúp trẻ quay lại các mối quan hệ lành mạnh ở trường học.
Khi trẻ lấy lại được niềm vui đến trường và mối quan hệ với bạn bè, thầy cô, trường lớp thì tâm lý chán nản tích tụ trước đó sẽ dần biến mất.
cảm ơn ngài!
Trẻ em trầm cảm, cha mẹ cũng cần được ‘cứu’
Con cái chịu áp lực học tập lớn, chán nản, suy nghĩ tiêu cực, sống sai trái không phải là chuyện …
Phóng viên Wu Balu: Đừng để trường học trở thành gánh nặng cho trẻ em
Chia sẻ với báo chí thế giới và Việt Nam, nhà báo Ngô Bá Lục bày tỏ quan điểm rằng nếu căng thẳng trở thành gánh nặng thì …