Ngày 19/4, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có công văn số 1528 / BGDĐT-GDTX trình Chính phủ về việc các cơ sở giáo dục nghề nghiệp dạy các môn học giáo dục thường xuyên trình độ trung học phổ thông từ các khóa tuyển sinh phải phối hợp với chính phủ vào năm 2022. Do Trung tâm Giáo dục Thường xuyên thực hiện.
Theo giải thích của Bộ GD & ĐT, Điều 28 khoản 1 điểm c Luật Giáo dục 2019 quy định chương trình giáo dục phổ thông lớp 10, 11 và 12 phải thực hiện trong 3 năm học.
Còn đối với chương trình giáo dục thường xuyên cấp trung học phổ thông cũng phải thực hiện đủ 3 năm học.
Đồng thời, theo Điều 33, khoản 2, Luật Giáo dục nghề nghiệp năm 2014, “thời gian đào tạo trình độ trung cấp đối với người có trình độ trung học cơ sở trở lên hằng năm là 1 đến 2 năm học theo chuyên ngành hoặc các chuyên ngành đào tạo ”.
Vì vậy, học sinh tốt nghiệp trung học cơ sở chỉ học trung cấp nghề từ một đến hai năm, không thể đồng thời hoàn thành chương trình đào tạo trung cấp và trung cấp nghề.
TS Hoàng Ngọc Vinh – Nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục nghề nghiệp (Bộ Giáo dục và Đào tạo). (Ảnh: Dongyang)
Tiến sĩ Hoàng Ngọc Vinh, nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục nghề nghiệp (Bộ Giáo dục và Đào tạo), trả lời phỏng vấn Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam rằng việc đưa chương trình đào tạo 9 + 1, 9 + 2 vào sử dụng đã dẫn đến nhiều nghi ngại, băn khoăn về chất lượng đào tạo.
Việc hoàn thành 2 khóa học và lấy 2 bằng trong 3 năm đã buộc Bộ Giáo dục và Đào tạo phải làm việc chặt chẽ hơn để đảm bảo chất lượng của các khóa học giáo dục thường xuyên ở các trường phổ thông do Bộ Giáo dục và Đào tạo quản lý.
Rõ ràng, có một mâu thuẫn khó giải quyết giữa một bên là tiết kiệm thời gian, thu hút người học bằng cấp và mặt khác là đảm bảo chất lượng đào tạo.
Việc ban hành chương trình văn hóa theo quy định của Bộ GD-ĐT cũng gặp những thách thức về quy định của pháp luật và trách nhiệm quản lý nhà nước. Có lẽ vì thế mà “Luật Giáo dục nghề nghiệp” đã thi hành được bảy năm, vẫn không thể mở các khóa học văn hóa cho học sinh học nghề muốn học liên thông đại học từ cấp THCS.
Vướng mắc về Luật Giáo dục Nghề nghiệp
Theo TS Hoàng Ngọc Vinh, mới có Việt Nam luật hóa (Luật Giáo dục nghề nghiệp năm 2014) việc đào tạo học sinh chỉ học 1, 2 năm sau khi tốt nghiệp lớp 9 để lấy bằng trung cấp.
Không quốc gia nào trên thế giới có quy định như thế này để thu hút sinh viên yêu thích bằng cấp, nhưng không hẳn vì giá trị của người học được chấp nhận trong kinh doanh.
Trước đây chúng ta có hệ trung cấp như Trung cấp Pháp lý, Trung cấp Chính trị, sau khi các trường đại học không hiểu tuyển sinh liên thông nên có người lấy bằng thạc sĩ rồi hủy.
Hôm nay, vào lớp 9 + 1, 9 + 2, có thể một trường đại học sẽ chấp nhận nhập học dù thiếu kiến thức cơ bản cấp THPT. Hậu quả sẽ nặng nề hơn khi người lao động có trình độ này tham gia vào thị trường lao động khu vực và chắc chắn không được coi là tương đương.
Ngoài ra, kiến thức văn hóa nói chung là cần thiết để học kỹ năng nghề nên việc đào tạo trung cấp 9 + 1 và 9 + 2 sẽ không thể đưa đủ kiến thức văn hóa vào học nghề.
“Hệ 9 + 3 hoàn toàn hợp lệ, học sinh ít bỏ học hơn do quy trình thiết kế tích hợp. Nếu học riêng mà học tới 7 môn trong chương trình giáo dục thường xuyên thì về cơ bản là không thể học hết.”
Ở giáo dục thường xuyên, sinh viên phải học chính quy 3 năm nhưng chất lượng vẫn chưa tốt, giờ khó hiểu là phải học 3 năm mới lấy được hai tấm bằng, chỉ có thể trông chờ vào các kỳ thi hoặc vì điểm tổng hợp bài thi tốt nghiệp đạt 30%. Nhờ 30% điểm trung bình này nên việc trượt tốt nghiệp THPT khó có khả năng xảy ra ”, TS Vinh chia sẻ.
Ngoài ra, khi học nghề, nhiều người còn muốn lấy bằng cấp 3, nếu có thêm bằng nghề thì trong vòng 3 năm cũng không sao.
Vậy câu hỏi đặt ra là làm thế nào để vừa đáp ứng được nhu cầu của người học vừa đạt được mục tiêu phân luồng học sinh, đồng thời đảm bảo chất lượng của chương trình đào tạo?
TS Hoàng Ngọc Vinh cho rằng học sinh học nghề không thể học theo chương trình văn hóa phổ thông mà cần thiết kế, xây dựng chương trình văn hóa riêng phù hợp với từng nhóm nghề, trong đó dạy hóa học nhằm hỗ trợ và phát triển kỹ năng nghề cho học sinh.
Trong 20 năm qua, kinh phí giảng dạy các môn văn hóa tách khỏi nghề do Bộ Giáo dục và Đào tạo quản lý đắt đỏ, học sinh khó vào trường nghề, tỷ lệ học sinh bỏ học cao.
Hiện nay, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã quy định phương án văn hóa tối thiểu, nhưng hai bên vẫn chưa thống nhất được, phương án văn hóa do Bộ Giáo dục và Đào tạo thuộc Bộ Lao động – Thương binh soạn thảo. Vẫn còn khá nặng nề, dù Bộ GD-ĐT đã thiết kế để linh hoạt hơn trong việc lựa chọn trường nghề theo nhóm ngành đào tạo.
Có thể thấy, một đề án văn hóa do Bộ GD-ĐT quyết định đầu tư khó có thể đáp ứng được kỳ vọng của các bên liên quan.
Bộ LĐ-TB & XH mong muốn một chương trình hợp lý hơn để các trường dạy nghề trở nên hấp dẫn để thu hút và giữ chân người học, đồng thời muốn cấp hai bằng 9 + 3 cùng một lúc; các trường dạy nghề cũng muốn tuyển sinh hệ đào tạo thêm. học sinh đảm bảo quy mô dạy nghề, Trung tâm Giáo dục thường xuyên cũng mong đủ học sinh, Bộ GD & ĐT đang thực hiện đúng quy định của pháp luật và nguyện vọng đảm bảo chất lượng giáo dục thường xuyên.
những giải pháp?
Tiến sĩ Hoàng Ngọc Vinh cho rằng, để xóa bỏ những vấn đề này và nuôi dưỡng nguồn nhân lực chất lượng vì lợi ích thực sự của người học trên thị trường lao động, các bộ ngành của hai nước cần phối hợp đề xuất sửa đổi Đạo luật Giáo dục và Đạo luật Giáo dục. Mở giảng dạy các môn văn hóa liên quan đến chuyên ngành này.
Các cơ quan ban ngành của hai nước nên hợp tác càng sớm càng tốt để thiết lập một chương trình giảng dạy toàn diện giống như hầu hết các nước trên thế giới áp dụng cho các khóa học trung học nghề, và tránh giảng dạy các khóa học văn hóa tách biệt với các khóa học nghề.
Tại Hàn Quốc năm 2008, tất cả các chương trình đào tạo đều hướng tới hội nhập. Làm như vậy vừa tiết kiệm thời gian vừa tạo động lực học tập cho người học nghề.
Trung cấp nghề cũng được công nhận để xét tuyển vào các trường cao đẳng, đại học không yêu cầu bằng tốt nghiệp THPT khi dạy các môn văn hóa kết hợp với học kỹ năng nghề. Để làm được điều này, việc thay đổi luật là cần thiết.
Fan Ming