Những buổi ngồi học cùng với con, tôi thấy có một vấn đề cần phải được nhìn nhận một cách nghiêm túc càng sớm càng tốt trong việc dạy con trẻ đến gần hơn với bản chất của Toán.
Tôi xin làm rõ chữ bản chất ở đây không phải lối nói thậm xưng mà thực là vậy trong việc dạy Toán từ những ngày đầu cho trẻ. Đó là việc sử dụng từ Hán Việt trong môn rất quan trọng này.
Dưới đây là một ví dụ:
1. Khái niệm.
Quy đồng mẫu số của nhiều phân số là biến đổi những phân số đó lần lượt thành những phân số bằng chúng nhưng có cùng mẫu số.
2. Quy tắc quy đồng mẫu số
Muốn quy đồng mẫu số nhiều phân số với mẫu số dương ta làm như sau:
Bước 1: Tìm bội chung của các mẫu (thường là bội chung nhỏ nhất (BCNN) để làm mẫu chung).
Bước 2: Tìm thừa số phụ của mỗi mẫu (bằng cách chia mẫu chung cho từng mẫu).
Bước 3: Nhân cả tử và mẫu của mỗi phân số với thừa số phụ tương ứng.
Toàn bộ các chữ quan trọng để dạy trẻ một phép Toán cơ bản lớp 4 là chữ Hán Việt. Những chữ này, nếu thiếu phần giải nghĩa thích đáng, thì sẽ là những từ hoàn toàn xa lạ trong tiếng Việt gốc như bội, ước, phân, đồng, mẫu, tử, thừa…
>> Kỳ nghỉ Đông dành cho học sinh, sinh viên?
Tại sao tôi lại dám mạnh miệng tuyên bố những chữ trên là xa lạ? Rất đơn giản là nếu ta thêm câu hỏi … là gì? về các chữ đó, ta vẫn có thể giải thích rõ hơn bằng tiếng Việt thuần ví dụ: mẫu số là số phần bằng nhau mà một vật hoặc sự vật được chia thành hoặc có vai trò là số chia. Và đó là bản chất của chữ mẫu số. Còn theo wikipedia thì chỉ đơn giản gọi mẫu số là số ở dưới của một phân số, mà tôi cho là còn mập mờ.
Trong khi đó, bài học chính thức đầu tiên về từ Hán Việt trong chương trình giáo dục là trong môn Ngữ văn lớp 7. Nhưng trẻ phải sử dụng các từ không thuần Việt này, có thể nói, là ngay từ khi bước vào lớp 1, đặc biệt trong môn Toán.
Phụ huynh phần lớn vẫn hài lòng khi thấy trẻ vẫn làm được các bài tập trong chương trình năm tiểu học mà không biết rằng việc đó chỉ là những kỹ năng số học, tức làm đủ nhiều thì sẽ làm được như tập luyện thể thao mà thôi.
Được như vậy, chẳng qua là nhờ Số học bản thân nó là một ngôn ngữ. Tuy nhiên, những khái niệm (cách gọi tên) kia, vốn là nền tảng vững chắc cho việc hiểu Toán chứ không phải trở thành thợ Toán, thì cần phải được dạy một cách nghiêm túc từ sớm hơn mới mong có một nền tảng tốt để đi xa trong môn khoa học này.
>> Những khắc khoải về giáo dục
Sự thể sẽ còn đi xa hơn theo hướng mất gốc hoặc trẻ càng xa rời bản chất khi học sinh lên các lớp cao hơn. Theo đó, nhiều công thức quan trọng cần nhớ lại có thêm sự vay mượn từ tiếng Anh trong các chữ viết tắt. Chúng ta đã quen dùng chữ V như thể tích, h là chiều cao, A là diện tích… trong khi chúng đơn giản chỉ là chữ cái đầu của Volume, height và Area.
Tôi đã tìm hiểu nhiều trung tâm dạy Toán đang mọc lên rầm rộ hiện nay. Phần lớn vẫn chỉ đang giải quyết vấn đề kỹ năng giải bài, tính toán. Theo tôi hoàn toàn cùng giá trị với 30 phút học tại nhà. Đối với sự học, khi ta hiểu thì chúng ta không phải học thuộc lòng.
Tôi kết thúc tham luận bằng việc nêu lên tầm quan trọng của việc làm rõ nghĩa các từ Hán Việt trong môn Toán ngay tại cấp tiểu học, và các phụ huynh cũng cần phải đồng hành với nhà trường nếu muốn con trẻ không còn sợ Toán, tiến tới hiểu Toán. Và hiểu ở đây là nắm được bản chất ngay từ tên gọi chứ không phải là việc tính cho ra đáp án.
Nguyễn Quang Đạo
>>Bài viết không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net. Gửi bài tại đây.
- ‘Người Việt sợ học nhiều, thế hệ sau sẽ không bắt kịp thế giới’
- ‘Thi lớp 10 theo nơi cư trú là cào bằng’
- Đứng ngồi không yên vì con học trực tuyến