Ánh trăng của Nguyễn Duy- chuyên mục soạn văn lớp 9

Bởi
Ánh trăng của Nguyễn DuyBài thơ “ Ánh trăng ” in trong tập thơ cùng tên, được Nguyễn Duy sáng tác vào nãm 1978, tại thành phố Hồ Chí Minh. Bài thơ ca tụng vầng trăng tri kỉ của tuổi thơ, của người lính một thời trận mạc, đồng thời gợi nhắc mọi người biết sống ân huệ thủy chung, giữ tròn đạo lí tốt đẹp .

Mời các em học sinh tham khảo thêm:

Bài 29 : Soạn bài Mùa Xuân nho nhỏ

I. Tìm hiểu chung về văn bản

1. Tác giả – tác phẩm

Nhà thơ Nguyễn Duy tên khai sinh là Nguyễn Duy Nhuệ, sinh năm 1948 tại phường Đông Vệ, thành phố Thanh Hoá .Là nhà thơ – chiến sỹ, trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mĩ .Phong cách thơ độc lạ – nhất là ở thể thơ lục bát ( uyển chuyển mềm mịn và mượt mà, văn minh ở thi liệu, cấu tứ ) .– 1966 : Nhập ngũ– 1975 : Làm báo văn nghệ .Hiện sống tại thành phố Hồ Chí Minh– Giải nhất cuộc thi thơ báo Văn nghệ 1972 – 1973 ; Giải A Hội Nhà văn Nước Ta ( 1984 ) .

2. Bố cục: 3 phần:

( 1 ) 2 khổ thơ đầu : Vầng trăng trong hoài niệm .( 2 ) 3 khổ thở giữa : Vầng trăng trong hiện tại( 3 ) Khổ thơ cuối : Vầng trăng trong suy tưởng .

II. Tìm hiểu bài thơ

  1. Hai khổ thơ đầu.
Sống:Với đồngVới sôngVới biển =>Tuổi thơ gắn bó gần gũi với thiên nhiên

Gắn bó với đồng, với sông, với bể .Gắn bó với vầng trăng ( tri kỉ, tình nghĩa ) .Nghệ thuật nhân hoá, khắc hoạ vẻ đẹp tình nghĩa thuỷ chung của trăng so với người lính trong những năm kháng chiến. Khó khăn gian nan của đời sống nơi núi rừng cùng cuộc chiến tranh. Trăng đã đến với tình cảm chân thành .Tình bạn giữa trăng và người lính gắn bó sâu nặng đằm thắm như những người bạ tri kỷ. Trăng như hiểu được tình cảm của con người .- Trần trụi với vạn vật thiên nhiên– Hồn nhiên như cây cối .

Thể hiện vẻ đẹp mộc mạc, hoang sơ.

– Trăng và người lính như có sự đồng cảm, sẻ chia : tình nghĩa vững chắc mãi mãi .

  1. Ba khổ thơ tiếp theo

Tác giả khắc hoạ vầng trăng ở những thời gian :– Từ hồi về thành phố– Thình lình đèn điện tắtVì đời sống nơi thành phố vừa đủ tiện lợi, người lính đã quen với vật chất cao sang “ ánh điện, cửa gương ”, quên lãng trăng, quên đi những ngày tháng gian nan, những năm tháng cuộc chiến tranh ác liệt, quên đi tình cảm chân thành cao đẹp. Chính sự quên lãng ấy đã phá vỡ tình bạn ( hàm chứa tình cảm chua xót, giật mình ) .– Hoàn cảnh trái chiều : hình ảnh vầng trăng luôn thuỷ chung, ân tình, bộc lộ giá trị thức tỉnh tình người cao đẹp .Sự Open bất thần của trăng trong toàn cảnh đèn điện tắt. Vầng trăng giật mình mà tự nhiên gợi lại bao kỷ niệm nghĩa tình .Điều đáng nói ở đây là chỉ có con người biến hóa, còn vầng trăng thì ra làm sao ?Ánh trăng của Nguyễn Duy“ Đột ngột vầng trăng tròn ” : trăng vẫn đến với bạn bằng tình cảm tràn trề nguyên vẹn, vẫn chung thuỷ với người bạn năm xưa. Con người hoàn toàn có thể quay sống lưng lại với quá khứ còn trăng vẫn vậy, vẫn thức tỉnh tâm hồn họ .

“Ngửa mặt lên nhìn mặtCó cái gì rưng rưngNhư là đồng là bểNhư là sông, là rừng ” => “Mặt” nhìn “mặt” con người đối diện với vầng trăng

Ánh trăng thức tỉnh những kỷ niệm quá khứ – thức tỉnh lại tình bạn năm xưa, thức tỉnh những gì con người quên béng. Những hình ảnh “ đồng – bể – sông – rừng ” lặp lại gợi tả điều gì ? Tả những kỷ niệm quá khứ thân mật thân quen gắn bó thâm thúy .Cảm xúc của tác giả trong bài thơ này là nỗi niềm “ rưng rưng ”, trào dâng xúc động với những kỷ niệm về những năm tháng gian lao của người lính đã từng gắn bó với vạn vật thiên nhiên, quốc gia .

  1. Khổ thơ cuối.

Trăng :– Tròn vành vạnh– Kể chi người vô tình– Im phăng phắcTrăng cứ tròn vành vạnh, tượng trưng cho quá khứ xinh xắn vẹ nguyên chẳng thể phai mớ. Trăng không biến hóa, vẫn tràn trề vẹn nguyên, thế mà lại bị con người quên lãng .Hình ảnh vầng trăng bộc lộ trong chiều sâu suy tưởng mang tính triết lý thâm thúy : Nhắ nhở người đọc thái độ sống ơn nghĩa thuỷ chung .– Từ sự yên lặng ấy, trăng như một nhân chứng nghĩa tình nghiêm khắc nhắc nhở con người phải day dứt, trăn trở để nhìn lại chính mình, tìm lại mình, tìm lại những điều quên béng trong quá khứ, một quá khứ đẹp và bất diệt– Điều làm xúc động lòng người là trăng không chỉ thuỷ chung mà còn rất cao thượng vị tha, lặng lẽ khoan dung .

III. Tổng kết

– Cảm xúc của tác giả trong bài thơ được thể hiện qua một câu chuyện riêng, bằng sự kết hợp hài hoà giữa tự sự và trữ tình.

– Giọng điệu tâm tình, nhịp thơ khi thì trôi chảy tự nhiên, uyển chuyển theo lời kể, khi thì ngâm Kiều Nguyệt Nga tha thiết, khi thì thầm lặng suy tư .– Hình ảnh vầng trăng có ý nghĩa hình tượng thâm thúy : hình tượng cho quá khứ tình nghĩa, là vẻ đẹp bình dị vĩnh hằng của đời sống mang chiều sâu tư tưởng triết lý ; tượng trưng cho quá khứ đẹp tươi vẹn nguyên tràn trề bất diệt .– Ngôn ngữ thơ giàu sức quyến rũ .