I – Mạch lạc và những yêu cầu về mạch lạc trong văn bản
– Mạch lạc trong văn bản là sự tiếp nối những câu, những đoạn, những ý trong văn bản một theo một trình tự hài hòa và hợp lý .
– Một văn bản có tính mạch lạc là văn bản :
+ Các phần, các đoạn, các câu trong văn bản đều nói về một đề tài, biểu hiện một chủ đề chung xuyên suốt.
+ Các phần, những đoạn, những câu được nối tiếp theo một trình tự rõ ràng phải chăng, trước sau hô ứng nhằm mục đích làm cho chủ đề liền mạch và gợi được nhiều hứng thú cho người đọc ( người nghe ) .
1. Trả lời câu hỏi 1 trang 31 sgk Ngữ văn 7 tập 1
Mạch lạc trong văn bản
a ) Hai chữ mạch lạc trong Đông y vốn có nghĩa là mạch máu trong thân thể. Trong một văn bản cũng có cái gì như mạch máu làm cho những phần của văn bản thống nhất lại, gọi là mạch lạc. Dựa vào hiểu biết trên, em hãy xác lập mạch lạc trong văn bản có những đặc thù gì trong số những đặc thù kể sau đây :
– Trôi chảy thành dòng, thành mạch ;
– Tuần tự đi qua khắp những phần, những đoạn trong văn bản ;
– Thông suốt, liên tục, không đứt đoạn .
b ) Có người cho rằng : Trong văn bản, mạch lạc là sự tiếp nối của những câu, những ý theo một trình tự phải chăng. Em có đống ý quan điểm đó không ? Vì sao ?
Trả lời:
a) Như vậy mạch lạc trong văn bản có những tính chất sau:
– Tuần tự đi qua khắp những phần, những đoạn trong văn bản
– Thông suốt, liên tục, không đứt đoạn .
b) Tán thành vì các câu, các ý đều thống nhất xoay quanh một ý chung.
2. Trả lời câu hỏi 2 trang 31 sgk Ngữ văn 7 tập 1
Các điều kiện để một văn bản có tính mạch lạc
a ) Văn bản Cuộc chia tay của những con búp bê kể về nhiều vấn đề ; khác nhau : mẹ bắt hai đồng đội Thành, Thủy rất thương nhau chuyện về hai con búp bê ; Thành đưa em đến lớp chào cô giáo và những bạn ; hai đồng đội phải chia tay ; Thủy để cả hai con búp bê lại cho Thành
Hãy cho biết hàng loạt vấn đề trong văn bản xoay quanh vấn đề chính nào. “ Sự chia tay ” và “ những con búp bê ” đóng vai trò gì trong truyện ? Hai đồng đội Thành và Thủy có vai trò gì trong truyện ?
b ) Các từ ngữ : chia tay, chia đồ chơi, chia ra, chia đi, xa nhau, khóc … cứ lặp đi lặp lại trong bài. Một loạt từ ngữ và cụ thể khác biểu lộ ý không muốn phân loại cũng lặp đi lặp lại : anh cho em tất, chẳng muốn chia bôi, chúng lại thân thương quàng tay lên vai nhau, không khi nào để chúng nó ngồi cách xa nhau …
Theo em, đó có phải chủ đề link những vấn đề nêu trên thành một thể thống nhất không ? Đó hoàn toàn có thể xem là mạch lạc của văn bản không ?
c ) Trong văn bản Cuộc chia tay của những con búp bê, có đoạn kể việc hiện tại, có đoạn kể việc quá khứ, có đoạn kể việc ở nhà, có đoạn kể việc ở trường, có đoạn kể chuyện trong ngày hôm qua, có đoạn kể chuyện sáng nay, …
Hãy cho biết những đoạn ấy được nối với nhau theo mối liên hệ nào trong những mối liên hệ dưới đây :
– Liên hệ thời hạn ;
– Liên hệ khoảng trống ;
– Liên hệ tâm lí ( nhớ lại ) ;
– Liên hệ ý nghĩa ( tương đương, tương phản ) .
Những mối liên hệ giữa những đoạn ấy có tự nhiên, hợp lý không ?
Trả lời:
a) Toàn bộ sự việc văn bản xoay quanh những sự việc chính: Hai anh em Thành và Thủy phải xa nhau nhưng hai anh em nhất định không để cho tình cảm phải chia lìa. Trong đó sự chia tay và những con búp bê là sự kiện chính còn anh em Thành và Thủy là 2 nhân vật chính.
b) Các từ ngữ biểu thị ý không muốn phân chia chính là vấn đề chủ yếu liên kết các sự việc nêu trên thành một thể thống nhất. Đó được xem là mạch lạc của văn bản.
c) Trong văn bản “Cuộc chia tay của những con búp bê”, các đoạn văn được nối với nhau bằng nhiều mối quan hệ:
– Đoạn kể về quá khứ với đoạn kể về hiện tại ⟶ liên hệ tâm lí .
– Đoạn kể về việc ở nhà với đoạn kể về việc ở trường ⟶ liên hệ khoảng trống .
– Đoạn kể chuyện ngày hôm qua với đoạn kể về chuyện sáng nay ⟶ liên hệ thời hạn .
– Đoạn kể về tâm trạng của hai an hem với đoạn kể về cảnh vật bên ngoài ⟶ liên hệ tương phản .
– Cảnh chia đồ chơi với cảnh chia tay của hai an hem ⟶ liên hệ tương đương .
⟹ Những mối liên hệ giữa đoạn là tự nhiên phải chăng .
II – Luyện tập
1. Trả lời câu hỏi 1 trang 32 sgk Ngữ văn 7 tập 1
Hãy khám phá tính mạch lạc của :
a ) Văn bản Mẹ tôi. ( Ét-môn-đô đơ A-mi-xi )
b ) Một trong 2 văn bản sau :
( 1 ) LÃO NÔNG VÀ CÁC CON
Hãy lao động siêng năng gắng sức ,
Ấy chân lưng sung túc nhất đời .
Phú nông gần đất xa trời
Họp riêng con lại, nói lời thiết tha
Rằng : “ Ruộng đất ông cha để lại
Các con đừng khờ dại bán đi.
Kho vàng chôn dưới đất kia ,
Cha không biết chỗ. Kiên trì gắng công
Tìm khắc thấy : sau cuối sẽ thắng .
Xốc ruộng lên tháng tám sau mùa ,
Tay cày, tay cuốc, tay bừa ,
Xới qua xới lại, chẳng chừa chỗ không. ”
Bố chết. Các con cùng gắng gổ
Lật tung đồng đây đó khắp nơi ,
Kĩ càng việc làm xong xuôi ,
Cuối năm lúa tốt bời bời bội thu .
Vàng với bạc giấu mô chẳng thấy ,
Rõ ràng ông bố ấy khôn ngoan ,
Trước khi từ giã trần gian
Lấy câu “ lao động là vàng ” dạy con .
( La Phông-ten, Ngụ ngôn tinh lọc, Tú Mỡ dịch )
( 2 ) Mùa đông, giữa ngày mùa, làng quê toàn màu vàng – những màu vàng rất khác nhau. Có lẽ khởi đầu từ những đêm sương sa thì bóng tối đã hơi cứng và sáng ngày ra trông thấy màu trời có vàng hơn mọi khi. Lúa chín dưới đồng vàng xuộm lại. Nắng nhạt ngả màu vàng hoe. Trong vườn, lắc lư những chùm quả xoan vàng lịm, không trông thấy cuống, như những chuỗi tràng hạt bồ đề treo lơ lửng. Từng chiếc lá mít vàng sẫm. Tàu đu đủ, chiếc lá sắn héo lại mở năm cánh vàng tươi. Buồng chuối quả chín vàng đốm. Nắng vườn chuối đương có gió lẫn với lá vàng, như những vạt áo nắng, đuôi áo nắng, vẫy vẫy. Bụi mía vàng, từng đốt ngần phấn trắng. Dưới sân, rơm và thóc vàng giòn. Quanh đó, con gà, con chó cũng vàng mượt. Mái nhà phủ một màu rơm vàng mới. Tất cả đượm một màu phong phú, đầm ấm lạ lùng. Không có cảm xúc héo tàn, hanh hao lúc sắp bước vào mùa đông .
( Gợi ý :
– Chủ đề chung xuyên suốt những phần, những đoạn và những câu của mỗi văn bản là gì ?
– Trình tự tiếp nối của những phần, những đoạn, những câu trong văn bản có giúp cho sự biểu lộ chủ đề được liên tục, thông suốt và mê hoặc không ? )
Trả lời:
a) Văn bản Mẹ tôi
– Chủ đề xuyên suốt là sự ca tụng lòng yêu thương, đức hi sinh của mẹ dành cho con .
– Trình tự văn bản xoay quanh bộc lộ chủ đề một cách liên tục, rất mạch lạc :
+ Bố đau lòng vì con thiếu lễ độ với mẹ .
+ Bố nói về mẹ .
+ Bố khuyên con xin lỗi mẹ một cách thành khẩn .
b) Văn bản (1) Lão nông và các con
– Chủ đề chính của văn bản là ca tụng lao động “ Lao động là vàng ” .
– Văn bản được kiến thiết xây dựng theo bố cục tổng quan ba phần .
+ Hai dòng đầu là mở bài : lời khuyên hãy siêng năng lao động .
+ Mười bốn dòng giữa là thân bài kể chuyện Lão nông để lại kho tàng cho những con .
+ Bốn dòng cuối là kết bài : cách khuyên con lao động rất khôn ngoan của ông bố .
Văn bản (2)
– Ý tứ chủ yếu của đoạn văn là : cái màu vàng của đồng quê .
– Câu đầu ra mắt thời gian ( ngày đông, giữa ngày mùa ) và khu vực ( làng quê ) khi mùa vàng Open. Tiếp theo tác giả tả màu vàng qua những sự vật đơn cử. Hai câu cuối nêu cảm hứng về màu vàng của làng quê .
⟹ Cả hai văn bản trên, ý tứ chủ yếu là đã được biểu lộ xuyên suốt, đồng điệu qua những phần một cách rõ ràng, hợp lý. Như thế, cả hai văn bản trở nên rất mạch lạc và mê hoặc .
2. Trả lời câu hỏi 2 trang 34 sgk Ngữ văn 7 tập 1
Trong truyện Cuộc chia tay của những con búp bê, tác giả không thuật lại tỉ mỉ nguyên do dẫn đến sự chia tay của hai người lớn. Theo em như vậy có làm cho tác phẩm thiếu mạch lạc không ?
Trả lời:
Trong truyện “ Cuộc chia tay của những con búp bê ”, tác giả đã không thuật lại tỉ mỉ nguyên do dẫn đến sự chia tay của người lớn. Theo em, như vậy câu truyện không thiếu mạch lạc vì :
– Vấn đề xuyên suốt tác phẩm là sự chia tay của bạn bè Thành Thủy và những con búp bê. Việc đi kể nguyên do sẽ kiến nội dung chính bị loãng, văn bản dài dòng mất đi tính mạch lạc .
– Thêm chuyện của người lớn vào thì nội dung truyện sẽ bị phân tán làm học viên khó hiểu .
Bài trước:
Bài tiếp theo:
Xem thêm :
Trên đây là bài Hướng dẫn Soạn bài Mạch lạc trong văn bản sgk Ngữ văn 7 tập 1 rất đầy đủ và ngắn gọn nhất. Chúc những bạn làm bài Ngữ văn tốt !
“ Bài tập nào khó đã có giaibaisgk.com “
Source: https://futurelink.edu.vn
Category: Tin tổng hợp