Tài liệu hướng dẫn soạn bài Sự phát triển của từ vựng của Đọc Tài Liệu được biên soạn với mong muốn giúp các bạn nắm vững những kiến thức quan trọng và gợi ý trả lời các câu hỏi bài trang 55, 56 và 57 sách giáo khoa Ngữ Văn 9 tập 1.
Cùng tìm hiểu thêm .
I. Kiến thức cơ bản
1. Từ vựng là nghành năng động nhất của ngôn từ. Nó biểu lộ ở chỗ :- Luôn phát triển thêm những nghĩa mới từ nghĩa đã có .- Nảy sinh những từ ngữ mới .2. Khi nghĩa mới được hình thành mà nghĩa cũ không mất đi thì cấu trúc nghĩa của từ trở nên đa dạng chủng loại hơn, ta gọi là từ nhiều nghĩa3. Có hai phương pháp phát triển nghĩa : ẩn dụ và hoán dụ4. Có những nghĩa chuyển được hình thành từ rất lâu, nay không nhận ra nữa. Nhưng cũng có nghĩa chuyển mới hình thành, hoàn toàn có thể nhận ra .
Nghe bài giảng sự phát triển của từ vựng chi tiết
- Cô giáo: Nguyễn Thị Mai Hạnh
- Nguồn: Yotube
II. Hướng dẫn soạn bài sự phát triển của từ vựng chi tiết
Hướng dẫn vấn đáp những câu hỏi từ trang 55 đến trang 57 sách giáo khoa Ngữ văn 9 tập 1 :
Sự biến đổi và phát triển nghĩa của từ ngữ
Câu 1 ( Trang 55 sgk Ngữ văn 9 tập 1 )Trong bài thơ Vào nhà ngục Quảng Đông cảm tác của Phan Bội Châu có câu : Bủa tay ôm chặt bồ kinh tế tài chính. Cho biết từ Kinh tế trong bài thơ này có nghĩa gì ? Ngày nay tất cả chúng ta hoàn toàn có thể hiểu từ này theo nghĩa Phan Bội Châu đã dùng hay không ? Qua đó em rút ra nhận xét gì về nghĩa của từ ?
Trả lời
Từ kinh tế tài chính trong câu thơ “ Bia tay ôm chặt bồ kinh tế tài chính ” ( Vào nhà ngục Quảng Đông cảm tác – Phan Bội Châu ) là lời nói tắt của cụm từ kinh bang tế thế, có nghĩa là trị nước cứu đời. Ngày nay, tất cả chúng ta không dùng từ kinh tế tài chính theo nghĩa như Phan Bội Châu, mà theo nghĩa : hàng loạt hoạt động giải trí của con người trong lao động sản xuất, trao đổi, phân phối và sử dụng của cải vật chất làm ra .Như vậy, nghĩa của một từ ngữ hoàn toàn có thể phát triển, đổi khác, nghĩa cũ mất đi và nghĩa mới được hình thành .Câu 2 ( Trang 55 sgk Ngữ văn 9 tập 1 )Đọc kĩ những câu sau ( trích từ Truyện Kiều của Nguyễn Du ), quan tâm những từ in đậm
a.
Gần xa nô nức yến anh,
Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân.
Dập dìu tài tử giai nhân,
Ngựa xe như nước áo quần như nêm.
Ngày xuân em hãy còn dài,
Xót tình máu mủ, thay lời nước non.
b.
Được lời như cởi tấm lòng
Giở kim thoa với khăn hồng trao tay
Cũng như như hành viện xưa nay
Cũng phường bán thịt cũng tay buôn người.
Cho biết nghĩa từ xuân, tay trong những câu trên và cho biết nghĩa nào là nghĩa gốc, nghĩa nào là nghĩa chuyển. Trong trường hợp có nghĩa chuyển thì nghĩa chuyển đó được hình thành theo phương pháp chuyển nghĩa nào ?
Trả lời
a) Xuân (chơi xuân): mùa chuyển tiếp từ mùa đông sang mùa hạ, mùa mở đầu một năm (nghĩa gốc).
• Xuân ( ngày xuân ) : thuộc về tuổi trẻ ( nghĩa chuyển ) .
b) Tay (trao tay): bộ phận phía trên cơ thể, từ vai đến các ngón, dùng để cầm, nắm (nghĩa gốc).
• Tay ( tay buôn người ) : người chuyên hoạt động giải trí hay giỏi về một môn, một nghề ( nghĩa chuyển ) .
Luyện tập
Câu 1 ( Trang 56 sgk Ngữ văn 9 tập 1 )Từ chân trong những câu sau là từ nhiều nghĩa. Hãy xác lập :- Ở câu nào, từ chân dùng với nghĩa gốc .- Ở câu nào, từ chân được dùng với nghĩa chuyển theo phương pháp ẩn dụ .- Ở câu nào, từ chân được dùng với nghĩa chuyển theo phương pháp hoán dụ .a. Đề huề sống lưng túi gió trăng ,Sau chân theo một vài thằng con con
(Nguyễn Du, Truyện Kiều)
b. Năm em học sinh lớp 9A có chân trong đội tuyển của trường đi dự “Hội khoẻ Phù Đổng”.
c. Dù ai nói nga nói nghiêng,
Thì ta vẫn vững như kiềng ba chân .( Ca dao )
d. Buồn trông nội cỏ rầu rầu,
Chân mây mặt đất một màu xanh xanh .( Nguyễn Du, Truyện Kiều )
Tìm nghĩa của từ “chân” trong các câu.
Trả lời
a) Chân (chân sau): từ chân được dùng với nghĩa gốc.
b) Chân (có chân): từ chân được dùng với nghĩa chuyển theo phương thức hoán dụ.
c) Chân (kiềng ba chân): từ chân được dùng với nghĩa chuyển theo phương thức ẩn dụ.
d) Chân (chân mây): từ chân được dùng với nghĩa chuyển theo phương thức ẩn du.
Câu 2 (Trang 57 sgk Ngữ văn 9 tập 1)
Dựa vào định nghĩa trên, hãy nêu nhận xét về nghĩa của từ trà trong những cách dùng như : tra a-ti-sô, trà hà thủ ô, trà sâm, trà linh chi, trà tâm sen, trà khổ qua .
Trả lời
– Trà (nghĩa gốc): búp hoặc lá cây chè đã sao, đã chế biến để pha nước uống.
– Trà Atisô, trà hà thủ ô, trà sâm, trà linh chi, trà tim sen, trà khổ qua. Từ trà được dùng với nghĩa chuyển, có nghĩa là mẫu sản phẩm từ thực vật, được chế biến thành dạng, khô, dùng để pha nước uống .Câu 3 ( Trang 57 sgk Ngữ văn 9 tập 1 )Dựa vào những cách dùng từ như : đồng hồ đeo tay điện, đồng hồ đeo tay nước, đồng hồ đeo tay xăng, … hãy nêu nghĩa chuyển của từ đồng hồ đeo tay .
Trả lời
Đồng hồ ( nghĩa gốc ) : dụng cụ đo giờ phút một cách đúng mực .• Đồng hồ điện, đồng hồ đeo tay nước, đồng hồ đeo tay xăng : Từ đồng hồ đeo tay được dùng với nghĩa chuyển theo phương pháp ẩn dụ, chỉ những dụng cụ để giám sát ( có hình thức bề ngoài giống đồng hồ đeo tay. )Câu 4 ( Trang 57 sgk Ngữ văn 9 tập 1 )Tìm ví dụ đế chứng tỏ rằng những từ hội chứng, ngân hàng nhà nước, sốt, vua là những từ nhiều nghĩa .
Trả lời
a) Hội chúng (nghĩa gốc): tập hợp nhiều triệu chứng cùng xuất hiện của bệnh.
• Hội chứng ( nghĩa chuyền ) : tập hợp nhiều hiện tượng kỳ lạ, sự kiện bộc lộ một thực trạng, một yếu tố xã hội, cùng Open ở nhiều nơi : hội chứng của thực trạng suy giảm đạo đức học đường .
b) Ngân hàng (nghĩa gốc): tổ chức kinh doanh và quản lí các nghiệp vụ tiền tệ, tín dụng.
• Ngân hàng ( nghĩa chuyển ) : kho tàng trữ : ngân hàng nhà nước máu, ngân hàng nhà nước đề thi .
c) Sốt (nghĩa chuyển): ở trạng thái tăng đột ngột về nhu cầu nên khan hiếm, tăng giá nhanh: Cơn sốt đất…
Câu 5 ( Trang 57 sgk Ngữ văn 9 tập 1 )Từ mặt trời trong câu thơ thứ hai sử dụng giải pháp tu từ từ vựng nào ? Có thể coi đây là hiện tượng kỳ lạ một nghĩa gốc của từ phát triển thành nhiều nghĩa được không ? Vì sao ?
Trả lời
Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ
( Viễn Phương – Viếng lăng Bác )- Từ Mặt Trời trong câu thơ thứ hai được sử dụng theo giải pháp tu từ ẩn dụ .- Đây không phải là hiện tượng kỳ lạ từ nhiều nghĩa vì sự chuyền nghĩa của từ Mặt Trời trong câu thơ thứ hai chỉ đặc thù trong thời điểm tạm thời .
Soạn bài sự phát triển của từ vựng ngắn nhất
Nội dung phần này gợi ý vấn đáp những câu hỏi SGK sẽ giúp những bạn tự triển khai xong bài soạn của mình tốt hơn .
Ghi nhớ
Cùng với sự phát triển của xã hội, từ vựng của ngôn ngữ cũng không ngừng phát triển. Một trong những cách phát triển từ vựng tiếng Việt là phát triển nghĩa của từ ngữ trên cơ sở nghĩa gốc của chúng.
Có hai phương pháp hầu hết phát triển nghĩa của từ ngữ : phương pháp ẩn dụ và phương pháp hoán dụ .
Bài học sau: Soạn bài Sự phát triển của từ vựng (tiếp theo)
[ĐỪNG SAO CHÉP] – Bài viết này chúng tôi chia sẻ với mong muốn giúp các bạn tham khảo, góp phần giúp cho bạn có thể để tự soạn bài sự phát triển của từ vựng một cách tốt nhất. “Trong cách học, phải lấy tự học làm cố” – Chỉ khi bạn TỰ LÀM mới giúp bạn HIỂU HƠN VỀ BÀI HỌC và LUÔN ĐẠT ĐƯỢC KẾT QUẢ CAO.
Source: https://futurelink.edu.vn
Category: Tin tổng hợp