[SGK Scan] ✅ Bài học đường đời đầu tiên – Sách Giáo Khoa – Học Online Cùng https://futurelink.edu.vn

Xem thêm các sách tham khảo liên quan:

Bài học đường đời đầu tiên –
Hiểu được nội dung, ý nghĩa của Bài học đường đời đầu tiên so với Dế Mèn trong bài văn, những rực rỡ trong thẩm mỹ và nghệ thuật miêu tả, kể chuyện và sử dụng từ ngữ. Nắm được ý nghĩa và tác dụng của phó từ. Nắm được những hiểu biết chung về văn miêu tả, những nhu yếu của văn tả cảnh và tả ngườiVẢN BẢNBẢI HọC ĐƯÖNG ĐÖI ĐÂU TIÊNBởi tôi ẩm thực ăn uống điều độ và thao tác có chừng mực nên tôi chóng lớn lắm. Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế người trẻ tuổi cường tráng. Đôi càng tôi mẫm ( 1 ) bóng. Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt. Thỉnh thoảng, muốn thử sự lợi hại của những chiếc vuốt, tôi co cẳng lên, đạp phanh phách Qn cỏ. Những ngọn cỏ gẫy rạp, y qua. Đôi cánh tôi, trước kia ngắn hủnhoẳn ( ? ), giờ đây thành cái áo dài kín xuống tận chấm đuôi. Mỗi khi tôi vũ { 3 } lên, đã nghe tiếng phành phạch giòn giã. Lúc tôi đi bách bộ thì cả người tôi rung rinh một màu nâu bóng mỡ soi gương được và rất ưa nhìn. Đầu tôi to ra và nổi từng tảng, rất bướng. Hai cái răng đen nhánh khi nào cũng nhai ngoàm ngoạp như hai lưỡi liềm máy thao tác. Sợi râu tôi dài và uốn cong một vẻ rất đỗi hùng dũng ( 4 ). Tôi lấy làm hãnh diện với bà con về cặp râu ấy lắm. Cứ chốc chốc tôi lại trịnh trọng và khoan thai đưa cả hai chân lên vuốt râu. Tôi đi đứng oai vệ. Mỗi bước đi, tôi làm điệu dún dẩy những khoeo chân, rung lên rung xuống hai chiếc râu. Cho ra kiểu cách con nhà võ. Tôi tợn ( 5 ) lắm. Dám cà khịa ( 6 ) với toàn bộ mọi bà con trong xóm. Khi tôi to tiếng thì ai cũng nhịn, không ai1 ۔ بہر حl ۔ ۔ خ کے حصے سے ۔ ۔ ح1 Vừa lia3đáp lại. Bởi vì quanh quẩn, ai cũng quen thuộc mình cả. Không nói, có lẽ rằng họ nể hơn là sợ. Nhưng tôi lại tưởng thế là không ai dám ho he { 7 ). Ấy vậy, tôi cho là tôi giỏi. Những gã xốc nổi ( 8 ) thường lầm cử chỉ ngông cuồng là tài ba. Tôi đã quát mấy chị Cảo Cào ngụ ( ? ) ngoài đầu bờ, khiến mỗi lần thấy tôi đi qua, những chị phải núp khuôn mặt trái xoan dưới nhánh cỏ, chỉ dám đưa mắt lên nhìn trộm. Thỉnh thoảng, tôi ngứa chân đá một cái, ghẹo anh Gọng Vó { 10 } lấm láp vừa ngơ ngác dưới đầm lên. Tôi càng tưởng tôi là tay ghê gớm, hoàn toàn có thể sắp đứng đầu thiên hạ rồi Chao ôi, có biết đâu rằng : hung hăng, hống hách láo chỉ tổ đem thân mà trả nợ cho những cử chỉ ngu dại của mình thôi. Tôi đã phải trải cảnh như vậy. Thoát nạn rồi, mà còn ân hận quá, ân hận mãi. Thế mới biết, nếu đã trót không suy tính, lỡ xảy ra những việc dại khờ, dù về sau có hối ( 11 ) cũng không hề làm lại được. Câu chuyện ân hận đầu tiên mà tôi ghi nhớ suốt đời. Bên hàng xóm tôi có cái hang của Dế Choắt. DếChoắt là tên tôi đã đặt cho nó một cách chế giễu và trịch thượng { 12 } thế. Choắt nọ có lẽ rằng cũng trạc tuổi tôi. Nhưng vì Choắt bẩm sinh yếu ớt nên tôi coi thường và gã cũng sợ tôi lắm. Cái chàng Dế Choắt, người gầy gò và dài lêu nghêu như một gã nghiện thuốc phiện. Đã người trẻ tuổi rồi mà cánh chỉ ngắn củn đến giữa sống lưng, hở cả mạng sườn như người cởi trần mặc áo gi-lê ( 13 ). Đôi càng bè bè ( 14 ), nặng nề, trông đến xấu. Râu ria gì mà cụt có một mẩu và mặt mũi thì khi nào cũng ngẩn ngẩn ngơ ngơ. Đã vậy, tính nết lại ăn xổi ở thì ( 15 ) ( thật chỉ vì ốm đau luôn, không làm được ), có một cái hang ở cũng chỉ bới nông sát mặt đất, không biết đào sâu rồi khoét ra nhiều ngách như hang tôi. Một hôm, tôi sang chơi, thấy trong nhà luộm thuộm, bộn bề, tôi bảo : – Sao chú mày sinh sống cẩu thả ( 16 ) quá như vậy ! Nhà cửa đâu mà tuềnh toàng ( 17 ). Ngộ có kẻ nào đến phá thì thật chú chết ngay đuôi ( 18 ) ! Này thử xem : khi chú chui vào tổ, sống lưng chú phải lồm cồm đụng sát lên tận mặt đất, làm cho ai trên vệ cỏ nhìn sang cũng biết chú đương đi đứng chỗ nào trong tổ. Phỏng thử ( 1 ° ) có thằng chim Cắt nó nhòm thấy, nó tưởng mồi, nó mổ một phát, nhất định trúng giữa sống lưng chú, thì chú có mà đi đời ! Ôi thôi, chú mày ơi ! Chú mày có lớn mà chẳng có khôn. Ngẫm ra thì tôi chỉ nói lấy sướng miệng tôi. Còn Dế Choắt than vãn thế nào, tôi cũng không để tai. Hồi ấy, tôi có tính tự đắc { ^ 0 ), cứ miệng mình nói tai mình nghe chứ không biết nghe ai, thậm chí còn cũng chẳng chú ý có ai nghe mình không. 4D ế Choắt vấn đáp tôi bằng một giọng rất buồn rầu : – Thưa anh, em cũng muốn khôn nhưng khôn không được. Đụng đến việc là em thở rồi, không còn hơi sức đâu mà hướng đến nữa. Lắm khi em cũng nghĩnỗi nhà cửa như thế này là nguy khốn, nhưng em nghèo sức quá, em đã nghĩ ròng rã hàng mấy tháng cũng không biết làm như thế nào. Hay là giờ đây em nghĩ thế này. Song anh có được cho phép nói em mới dám nói. Rồi Dế Choắt loanh quanh, do dự. Tôi phải bảo : – Được, chú mình cứnói thẳng thừng ? ! ) ra nào. Dế Choắt nhìn tôi mà rằng : – Anh đã nghĩ thương em như thế thì hay là anh đào giúp cho em một cái ngách sang bên nhà anh, phòng khi tắt lửa tối đèn ( 22 ) có đứa nào đến bắt nạt thì em chạy sang. Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài. Rồi, với bộ điệu khinh khỉnh, tôi mắng : – Hức ! Thông ngách sang nhà ta ? Dễ nghe nhỉ ! Chú mày hôi như cú mèo ( 23 ) thế này, ta nào chịu được. Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi. Đào tổ nông thì cho chết ! Tôi về, không một chút ít bận tâm. – Một buổi chiều, tôi ra đứng cửa hang như mọi khi, xem hoàng hôn xuống. Mấy hôm nọ, trời mưa lớn, trên những hồ ao quanh bãi trước mặt, nước dâng trắng bát ngát. Nước đầy và nước mới thì á cũng sinh động xuôi ngược, thế là bao nhiêu cò, sếu, vạc, cốc, le ( 24 ), sâm cầm ( 25 ), vịt trời, bồ nông, mòng, két ( 26 ) ở những bãi sông xơ xác tận đâu cũng bay cả về vùng nước mới để kiếm mồi. Suốt ngày, họ cãi cự om bốn góc đầm, có khi chỉ vì tranh một mồi tép, có những anh Cò gầy vêu vao ngày ngày bì bõm lội bùn tím cả chân mà vẫn hếch mỏ, chẳng được miếng nào. Khổ quá, những kẻ yếu ớt, vật lộn cật lực thế mà cũng không sống nổi. Tôi đứng trong bóng nắng chiều toả xuống ánh nước cửa hang mà tâm lý việc đời như vậy. Bỗng thấy chị Cốc từ dưới mặt nước bay lên, đến đậu gần hang tôi, cách có mấy bước. Chừng rớ ( 27 ) được món nào, vừa chén xong, chị ta tìm đến đứng chỗ mát rỉa lông, rỉa cánh và chùi mép. Tính tôi hay nghịch ranh ( 28 ). Chẳng bận đến tôi, tôi cũng nghĩ mưu trêu chị Cốc. Tôi cất tiếng gọi DếChoắt. Nghe tiếng thưa, tôi hỏi : – Chú mình muốn cùng tới đùa vui không ? – Đùa trò gì ? Em đương lên cơn hen đây ! Hừhừ. – Đùa chơi một tí. – Hừ … hừ. Cái gì thế ? – Con mụ Cốc kia kìa. Dế Choắt ra cửa, hé mắt nhìn chị Cốc. Rồi hỏi tôi : – Chị Cốc béo xù đứng trước cửa nhà ta ấy hả ? – Thôi thôi … hừ hừ. Em xin vái cả sáu tay. Anh đừng trêu vào. Anh phải sợ. Tôi quắc mắt : – Sợ gì ? Mày bảo tao sợ cái gì ? Mày bảo tao còn biết sợ ai hơn tao nữa ! – Thưa anh, thế thì … hừ hừ … em xin sợ. Mời anh cứ đùa một mình thôi. Tôi lại mắng Dế Choắt và bảo : – Giương mắt ra xem tao trêu con mụ Cốc đây này. Tôi rình đến lúc chị Cốc ria cánh quay đầu lại phía cửa tổ tôi, tôi cất giọng véo von : Cái Cò, cái Vạc, cái Nông Ba cái cùng béo, vặt lông cái nào ? Vặt lông cái Cốc cho tao Tao nấu, tao nướng, tao xào, tao ăn. Chị Cốc thoạt nghe tiếng hát từ trong đất văng vẳng lên, không hiểu như thế nào, giật nẩy hai đầu cánh, muốn bay. Đến khi định thần { ” ) lại, chị mới trợn tròn mắt, giương cánh lên, như sắp đánh nhau. Chị lò dò về phía cửa hang tôi, hỏi : – Đứa nào cạnh khoé ( 30 ) gì tao thế ? Đứa nào cạnh khoé gì tao thế ? Tôi chui tọt ngay vào hang, lên giường nằm khểnh bắt chân chữngũ ( 31 ). Bụng nghĩ mê hoặc : “ Mày tức thì mày cứ tức, mày ghè vỡ đầu mày ra cho nhỏ đi, nhỏ đến đâu thì mày cũng không chui nổi vào tổ tao đâu ! ”. Một tai hoạ đến mà đứa ích kỉ thì không hề biết trước được. Đó là : không trông thấy tôi, nhưng chị Cốc đã trông thấy Dế Choắt đang loay hoay trong cửa hang. Chị Cốc liền quát lớn : – Mày nói gì ? – Lạy chị, em nói gì đâu ! Rồi Dế Choắt lủi vào. – Chối hả ? Chối này ! Chối này ! Mỗi câu “ Chối này ” chị Cốc lại giáng một mỏ xuống. Mỏ Cốc như cái dùi sắt, chọc xuyên cả đất. Rúc trong hang mà bị trúng hai mỏ, Choắt quẹo xương sống lăn ra kêu váng. Núp tận đáy đất mà tôi cũng khiếp, nằm yên lặng. Như đã hả cơn tức, chị Cốc đứng rỉa lông cánh một lát nữa rồi lại bay là xuống đầm nước, không chút chú ý cảnh khổ đau vừa gây ra. Biết chị Cốc đi rồi, tôi mới mon men bò lên. Trông thấy tôi, Dế Choắt khóc thảm thiết. Tôi hỏi một câu ngớ ngẩn : – Sao ? Sao ? Choắt không dậy được nữa, nằm thoi thóp. Thấy thế, tôi tá hỏa quỳ xuống, nâng đầu Choắt lên mà than rằng : – Nào tôi đâu biết cơ sự ” lại ra nông nỗi này ! Tôi hối lắm ! Tôi hối hận lắm ! Anh mà chết là chỉ tại cái tội ngông cuồng dại khờ của tôi. Tôi biết làm thế nào giờ đây ? Tôi không ngờ Dế Choắt nói với tôi một câu như thế này : – Thôi, tôi ốm yếu quá rồi, chết cũng được. Nhưng trước khi nhắm mắt, tôi khuyên anh : ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có óc mà không biết nghĩ, sớm muộn rồi cũng mang vạ vào mình đấy. Thế rồi Dế Choắt tắt thở. Tôi thương lắm. Vừa thương vừa ăn năn tội mình. Giá tôi không trêu chị Cốc thì đâu đến nỗi Choắt việc gì. Cả tôi nữa, nếu không nhanh chân chạy vào hang thì tôi cũng chết toi rồiTôi đem xác Dế Choắt đến chôn vào một vùng cỏ bùm tum ”. Tôi đắp thành nấm mộ to. Tôi đứng lặng giờ lâu, nghĩ về bài học đường đời đầu tiên. ( Tô Hoài ( * ), Dế Mèn phiêu lưu kí, in trong Tuyển tập Tô Hoài, tập I, NXB Văn học, TP.HN, 1996 ) Chú thích ( * ). Nhà văn Tô Hoài tên khai sinh là Nguyễn Sen, sinh năm 1920, quê nội ở huyện Thanh Oai, tỉnh Hà Tây ( nay thuộc Thành Phố Hà Nội ), lớn lên ở quê ngoại – làng Nghĩa Đô, phủ Hoài Đức, tỉnh HĐ Hà Đông, nay thuộc Q. CG cầu giấy, Thành Phố Hà Nội. Tô Hoài viết văn từ trước Cách mạng tháng Tám 1945. Ông có khối lượng tác phẩm rất phong phú và đa dạng và phong phú, gồm nhiều thể loại, được khuyến mãi Trao Giải Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật và thẩm mỹ năm 1996. Văn bản Bài học đường đời đầu tiên ( tên do người biên soạn đặt ) trích từ chương I của truyện Dế Mèn phiêu lưu kíDế Mèn phiêu lưu kí được in lần đầu năm 1941, là tác phẩm rực rỡ và nổi tiếng nhất của Tô Hoài viết về loài vật, dành cho lứa tuổi mần nin thiếu nhi. Truyện gồm mười chương, kể về những cuộc phiêu lưu của Dế Mèn qua quốc tế những loài vật nhỏ bé. Vốn quen sống độc lập từ thuở bé, khi trưởng thành, chán cảnh sống quẩn quanh bên bờ ruộng, Dế Mèn lên đường phiêu lưu để lan rộng ra hiểu biết và tìm ý nghĩa cho đời sống của mình. Dế Mèn đã đi qua nhiều nơi, gặp gỡ nhiều loài, thấy nhiều cảnh sống và cũng nhiều phen gặp nguy hiểm, nguy hại, nhưngDế Mèn không nản chí, lùi bước. Dế Mèn là một hình ảnh đẹp của tuổi trẻ, ham hiểu biết, trọng lẽ phải, khao khát lí tưởng và quyết tâm hành vi cho những mục tiêu cao đẹp. ( 1 ) Mầm : đầy đặn, mập mạp ( thường dùng cho cây cối, loài vật, ít dùng cho người ). ( 2 ) Hün hoẵn : ( từ ít dùng ) ngắn lắm, ngắn đến nỗi khó coi ; cũng như ngắn Cιin COη ( 3 ) Vũ : vốn có nghĩa là múa ; ở đây có nghĩa là vỗ cánh. ( 4 ) Hùng dũng : can đảm và mạnh mẽ, can đảm và mạnh mẽ và hiên ngang ( hùng : mạnh, dũng : can đảm và mạnh mẽ, gan góc ). ( 5 ) Tợn : bạo đến mức liều lĩnh, không biết sợ. ( 6 ) Cà khịa : cố ý gây chuyện để cãi nhau, đánh nhau dù không có lí do gì đáng kể. ( 7 ) Không ai dám ho he : không ai dám tỏ thái độ phản ứng ( bằng lời nói hoặc cử chỉ ) một chút ít nào. ( 8 ) Xốc nổi : nhiệt huyết nhưng thiếu chín chắn. ( 9 ) Ngụ : ở để làm ăn sinh sống. ( 10 ). Gọng Vó : loài côn trùng nhỏ nhỏ vừa sống dưới nước vừa sống trên cạn, thân màu bùn đất, chân dài. ( 11 ). Hối : cảm thấy tiếc và do dự, day dứt vì đã trót làm điều lầm lỗi. ( 12 ) Trịch thượng : ra vẻ bề trên, khinh thường người khác. ( 13 ) Gi-lê : ( phiên âm từ tiếng Pháp ) áo chẽn kiểu Âu, không tay, không cổ, ngắn đến thắt lưng, thường để mặc ngoàiáo sơ-mi. ( 14 ). Bề bê : có bề ngang rộng quá mức thông thường ( thường nói về thân thể hoặc bộ phận của thân thể ). ( 15 ) Ản xổi ở thì ( thành ngữ ) : cách sống tạm bợ trước mắt cho qua ngày, không tính đến lâu bền hơn ( xổi : tạm bợ trong thời hạn ngắn. Ví dụ : cà muối xổi ). ( 16 ), Cẩu thải : không cẩn trọng, chỉ qua quýt cốt cho xong. ( 17 ). Tuềnh toàng : đơn sơ, trống trải, vẻ tạm bợ, ( 18 ). Chết ngay đuôi : chết ngay lập tức, không kịp phản ứng gì ( ngay đuôi : đuôi ở tư thế thẳng đờ ra ) ; cũng như chết thẳng cẳng. ( 19 ). Phỏng thử : từ nêu giả thiết với ý chứng minh và khẳng định, tựa như như những từ : giả dụ, giả thử, nếu như, ví phỏng, … ( 20 ). Tự đắc : tự cho mình là hay, là giỏi. ( 21 ) Nói thẳng thừng : nói thẳng ra, không cần úp mở, lo lắng. ( 22 ) Tắt lửa tối để ܧ ܧLܥܝܢ ܓ ݁ ܶ ܝ ܓLܓ gữ ) 1 ܘ ܰ. 1 : ܕ – L1ܪ ܰ ݂ ܕ LL ۔ 4 ۔ ۔ ۔ ܕ1 ܕܝ ܕ ܕ bọc giúp sức lẫn nhau. ( 23 ). Hôi như cú mèo ( thành ngữ, thường nói : hôi như cú ) : hôi hám, có mùi hôi như ở chim cú. ( 24 ) Le ( thường gọi là le le ) ; chim sống ở nước, hình dạng giống vịt, nhưng nhỏ hơn, có mỏ nhọn. ( 25 ) Sâm cầm : chim sống ở nước, mỏ trắng, lông đen, thịt ngon và thơm, sống ở phương bắc, trú đông ở phương nam. ( 26 ) Mòng, két ( gọi khá đầy đủ là mòng két ) : chim có hình dạng như vịt nhưng nhỏ hơn, sống ở phương bắc, mùa lạnh di cư về miền ấm hơn ở phương nam. ( 27 ) Rớ : bắt được một cách thuận tiện, ngẫu nhiên. ( 28 ). Nghịch ranh : trò nghịch ngợm tinh quái. ( 29 ) Định thần : làm cho ý thức trở lại trạng thái thông thường. ( 30 ) Cạnh khoé : ( lối nói ) ám chỉ, không riêng gì thẳng điều muốn nói mà nói gần nói xa nhằm mục đích châm chọc, xoi móc người khác. ( 31 ). Bắt chân chữ ngũ : vắt chân nọ lên chân kia, giống hình chữ ngũ ( ngũ : năm ) trong chữ Hán. ( 32 ). Cơ sự : sự tình, vấn đề không hay đã xảy ra. ( 33 ) Bum tum : um tum. ĐọC-HIÊU VẢN BẢN 1. Kể tóm tắt đoạn trích và cho biết : a ) Truyện được kể bằng lời của nhân vật nào ? b ) Bài văn hoàn toàn có thể chia làm mấy đoạn, nội dung chính của mỗi đoạn ? 2. Hãy đọc kĩ đoạn văn từ đầu bài đến sắp đứng đầu thiên hạ rồi, sau đó : a ) Ghi lại những chi tiết cụ thể miêu tả ngoại hình và hành vi của Dế Mèn. Nhận xét về trình tự và cách miêu tả trong đoạn văn. 10 b ) Tìm những tính từ miêu tả hình dáng và tính cách Dế Mèn trong đoạn văn. Thay thế một số ít từ ấy bằng những từ đồng nghĩa tương quan hoặc gần nghĩa rồi rút ra nhận xét về cách dùng từ của tác giả. c ) Nhận xét về tính cách của Dế Mèn trong đoạn văn này. 3. Nhận xét về thái độ của Dế Mèn so với Dế Choắt ( biểu lộ qua lời lẽ, cách xưng hô, giọng điệu, … ). 4. Nêu diễn biến tâm lí và thái độ của Dế Mèn trong việc trêu Cốc dẫn đến cái chết của Dế Choắt. Qua vấn đề ấy, Dế Mèn đã rút ra được bài học đường đời đầu tiên cho mình. Bài học ấy là gì ? – 5. Hình ảnh những con vật được miêu tả trong truyện có giống với chúng trong thực tiễn không ? Có đặc thù nào của con người được gán cho chúng ? Em có biết tác phẩm nào viết về loài vật có cách viết tương tự như như truyện này ? Ghi nhớ • Bài văn miêu tả Dế Mèn có vẻ như đẹp cường tráng của tuổi trẻ nhưng tính nết còn kiêu căng xốc nổi Do bày trò trêu chọc Cốc nên đã gây ra cái chết thảm thương cho Dế Choắt, Dế Mèn hối hận và rút ra được bài học đường đời cho mình. • Nghệ thuật miêu tả loài vật của Tô Hoài rất sinh động, cách kể chuyện theo ngôi thứ nhất tự nhiên, mê hoặc, ngôn từ đúng mực, giàu tính tạo hình. LUYÊN TÂP 1. Ó đoạn cuối truyện, sau khi chôn cất Dế Choắt, Dế Mèn đứng lặng hồi lâu trước nấm mồ của người bạn xấu số. Em thử tưởng tượng tâm trạng của Dế Mèn và viết một đoạn văn diễn đạt lại tâm trạng ấy theo lời của Dế Mèn. 2. Chia mỗi nhóm ba học viên theo vai Dế Mèn, Dế Choắt, Cốc. Đọc phân vai đoạn Dế Mèn trêu Cốc gây ra cái chết thảm thương của Dế Choắt. Nhà văn Tô Hoài kể lại : “ Một lần kia tôi thăm trường phổ thông số 5 ngoài thành phố Mát-xcơ-va. Các lớp ngồi nghe kể chuyện Nước Ta đánh đế quốc Mĩ. Tôi hỏi : – Bạn có quen Dế Mèn không ? Tất cả cười. ầm giơ tay một loạt. Các bạn Mát-xcơ-va gửi tôi một món quà nhờ l i hộp to, trong đặt chiếc khay nhôm vuông như cái sân gạch trên có cây chuối, cây tre, quả dứa và tượng bằng nhựa màu đủ mặt Dế Mèn, Dế Trũi, bác Xiến Tóc, cái Kiến, cô Niềng Niễng, anh Gọng Vó … ”. ( Tô Hoài, Lời nói đầu truyện Dế Mèn phiêu lưu kí, NXB TP. Hải Phòng, 1986 )

Source: https://futurelink.edu.vn
Category: Tin tổng hợp