‘Ngậm ngùi’, ‘Biệt ly’ nữ danh ca Thái Thanh…

Bởi

(Thethaovanhoa.vn) – Ở tuổi 86, danh ca Thái Thanh vừa từ giã cõi đời vào ngày 18/3 (theo giờ Việt Nam) vừa qua, sau hơn 70 năm gắn bó với âm nhạc Việt Nam. Có nhiều danh xưng dành cho bà như “Tiếng hát vượt thời gian”, “Giọng ca huyền thoại”, “Diva của mọi Diva”… Như một nén nhang tiễn đưa, hãy thử tìm hiểu vì sao bà được trân trọng như thế.

Những tiếng hát một thuở: Thái Hằng là chị, em là Thái Thanh

Những tiếng hát một thuở: Thái Hằng là chị, em là Thái Thanh

Ở tuổi gần 80, dù đang chạy đua với quỹ thời hạn mỗi lúc một cạn dần nhưng những tác động ảnh hưởng từ giọng hát của bà còn rất lớn, Thái Thanh vẫn luôn được xem là một trong những diva số 1 của tân nhạc Nước Ta .

Có lẽ “ưu thế” khiến Thái Thanh thành một danh ca Việt Nam “vô tiền khoáng hậu” là bởi bà được sinh ra trong một gia đình “rất máu mê” âm nhạc. Và một điều quan trọng nữa là cái “duyên” với nhạc sĩ Phạm Duy – anh rểbà.

Từ “Gia đình Thăng Long” đến gặp gỡ Phạm Duy…

Thái Thanh sinh năm 1934 tại Bạch Mai (Hà Nội), là con út trong một gia đình vốn có truyền thống hoạt động âm nhạc. Cha của bà là ông Phạm Đình Phụng. Ông Phụng có 2 đời vợ. Bà vợ đầu sinh được 2 con trai là Phạm Đình Sỹ và Phạm Đình Viêm (ông Sỹ là chồng của kịch sĩ Kiều Hạnh, sinh ra ca sĩ Mai Hương; ông Viêm là ca sĩ Hoài Trung trong Ban hợp ca Thăng Long sau này). Bà sau sinh ra Phạm Thị Quang Thái (tức ca sĩ Thái Hằng, vợ nhạc sĩ Phạm Duy), Phạm Đình Chương (tức ca sĩ Hoài Bắc trong Ban hợp ca Thăng Long) và cô con út Phạm Thị Băng Thanh (tức ca sĩ Thái Thanh). Song thân của họ đều là những “tri âm tri kỷ” nổi tiếng ở đất Hà thànhàHa2, ông Phụng rất sành đàn nguyệt còn mẹ của Thái Thanh lại nổi tiếng về ngón đàn tranh, tỳ bà… cho nên “gene” đờn ca hát xướng đã thấm vào máu huyết của từng thành viên trong gia đình.

Năm 1946, ông Phạm Đình Phụng đưa mái ấm gia đình tản cư, tại Cống Thần – Chợ Đại và mở một quán phở đặt tên là “ phở Thăng Long ”. Quán Thăng Long này thường là nơi tụ tập của những văn nghệ sĩ kháng chiến, rồi có những đêm văn nghệ “ cây nhà lá vườn ” ( Phạm Duy cũng có ghé đây vài lần ) … Đầu năm 1948, hầu hết những văn nghệ sĩ quen biết với quán phở Thăng Long cũng như những thành viên của quán này đều gia nhập Ban Văn nghệ Liên khu 4. Ông bà gia chủ quán Thăng Long cũng theo những con vào Chợ Neo ( Thanh Hóa ) và cũng dựng lên một quán phở Thăng Long tại đây. Phạm Duy Open ở quán phở Thăng Long ( Chợ Neo ) liên tục hơn …
Chú thích ảnh
Hai chị em Thái Hằng (trái) – Thái Thanh

Phạm Duy vốn say mê cô chị Phạm Thị Quang Thái (ca sĩ Thái Hằng ) mà không sao tiếp cận được (vì cô Hằng đang để tang cho người yêu mới tử thương trong trận Nhật đảo chính Pháp tại Hà Nội), nên phải “o bế” cô em Phạm Thị Băng Thanh (Thái Thanh) lúc đó mới 14 tuổi. Dạo đó, do ảnh hưởng của văn hóa Pháp, việc hát nhạc nước ngoài đặt lời Việt là mốt thời thượng. Sau những buổi bán phở, những chiếc bàn ăn được lau sạch là nơi Phạm Duy dạy cho Băng Tâm hát những Dòng sông xanh (Danube blue), Chiều tà (Senerade)… để sau đó hát cho chị mình nghe, nhằm lấy điểm với người đẹp.

Từ những lần tập hát cho Thái Thanh như thế mà Phạm Duy khám phá ra một điều : Thái Thanh là giọng ca thiên phú, có một âm vực rất rộng, hoàn toàn có thể “ lên bổng, xuống trầm ” với một biên độ mà hiếm ca sĩ nào có năng lực như vậy. Và Phạm Duy đã có ý nhằm mục đích “ đo ni, đóng tấc ” những tác phẩm của mình cho giọng ca Thái Thanh … Để rồi, như một định mệnh, từ đó giọng ca Thái Thanh luôn gắn liền với nhạc Phạm Duy – hay đúng hơn, hầu hết ca khúc của Phạm Duy đều do Thái Thanh hát lần tiên phong ( Phạm Duy có đến hơn 1.000 bản nhạc ). Dù là bạn bè trong nhà, đến cuối đời, nhạc sĩ Phạm Duy vẫn phải thốt lên : “ Nếu không có Thái Thanh thì không có Phạm Duy ! ” .

Ban hợp ca Thăng Long

Năm 1951, đại gia đình quán “ phở Thăng Long ” chuyển vào TP HCM và họ xây dựng Ban hợp ca Thăng Long gồm mấy anh chị em trong mái ấm gia đình họ Phạm : Hoài Trung ( Phạm Đình Viêm ), Thái Hằng, Hoài Bắc ( Phạm Đình Chương ) và Thái Thanh … Thời gian sau, có thêm Phạm Duy ( chồng Thái Hằng ), Khánh Ngọc ( vợ Phạm Đình Chương ) như thể một sự bổ trợ cực kỳ hài hòa và hợp lý. Ban hợp ca Thăng Long lúc đầu hát ở Đài phát thanh Pháp-Á, rồi đi hát phụ diễn ( trước giờ chiếu phim ) ở những rạp ciné Nam Việt, Văn Cầm, Khải Hoàn, Thanh Bình … trước khi họ có một giang sơn riêng : Phòng trà Đêm Màu Hồng .