VNHN – Khi mới từ nước ngoài trở về Việt Nam, không ít người có cảm giác lạ lẫm khi đọc báo thấy những trí thức khoa bảng luôn được kèm theo danh hiệu Giáo sư (GS), Phó giáo sư (PGS), Tiến sĩ (TS), và nhất là khi những danh hiệu này đi kèm nhau: GS.TS, PGS.TS(1).
Bạn đang xem : Chức danh khoa học là gì
Thậm chí, nhiều bạn đã có tiến sĩ, là giáo sư ở nước ngoài, cảm thấy ngượng ngùng, bối rối khi “được” gọi như vậy trên các phương tiện truyền thông đại chúng, không liên hệ gì đến học thuật, ở Việt Nam. Hơi ngượng, khá bối rối, nhưng rồi lại không dám yêu cầu báo chí không gọi là tiến sĩ vì như thế lại bị hiểu lầm là lập dị, là “kênh kiệu ngược” (reverse snobbery).
Thực ra, so với vô số đại sự của vương quốc thì chuyện tên tuổi này quả là “ nhỏ như con thỏ ”, xin có đôi dòng phiếm luận để giải khuây cho bạn đọc .
Bằng tiến sĩ chứng tỏ điều gì và để làm gì? (2)
Ai đã lấy PhD ở Mỹ đều biết rằng bằng cấp này chỉ là một cái vé vào cửa để được phỏng vấn khi đi xin việc ở những ĐH, những viện nghiên cứu và điều tra ở quốc tế. Thế thôi. Theo nhà kinh tế tài chính nổi tiếng Michael Spence ( Nobel 2001 ) thì bằng cấp ( do một ĐH có uy tín cấp ) cốt yếu là một tờ giấy ghi nhận cho những người không có cách nào khác để chứng tỏ năng lực ( trong đó có sự kiên trì ) của mình. Spence lý giải : một người có thực tài, ai nhìn cũng thấy ngay, thì không cần bằng cấp khi đi xin việc ! Nói theo thuật ngữ kinh tế tài chính : bằng cấp là một “ tín hiệu cho thị trường ” .Tiến sĩ là một bằng cấp tối hậu ( final degree ) của mạng lưới hệ thống giáo dục văn minh, nhưng nó chỉ là một ( trong nhiều ) chỉ dấu của tri thức. Và ngay khi là chỉ dấu như vậy, nó cũng không là chỉ dấu tột bậc. Ở những nước có một nền học thuật truyền kiếp, bằng tiến sỹ chỉ là một tấm vé để bước chân vào ngưỡng cửa của hội đồng điều tra và nghiên cứu và giảng dạy bậc ĐH. Nó không phải là “ vinh quang ” tối hậu của một sự nghiệp học thuật. Uy tín của một nhà nghiên cứu, của một giáo sư tùy thuộc trọn vẹn vào những thành tựu của người ấy sau khi đã có bằng tiến sỹ ( Einstein, ví dụ điển hình, không cần ai gọi mình là GS.TS ! ). Thậm chí, một nhà khoa học xuất chúng, dù không có bằng tiến sỹ vẫn được xã hội nể trọng hơn những người có bằng tiến sỹ, nếu người ấy có một sự nghiệp học thuật tầm vóc .Đi đâu cũng tự xưng, hay đòi người khác gọi mình là giáo sư tiến sỹ ( dù là giáo sư tiến sỹ thật, không phải dỏm ), không riêng gì là làm dáng, phô trương, mà còn cho mình một cảm xúc ( thường ) sai lầm đáng tiếc về những thành tựu thật sự của bản thân, rằng mình hiện đã đạt đến tột đỉnh của học thuật, và khó tránh khỏi sự tự mãn đầy kiêu căng. Không gì “ phản tri thức ” hơn phong thái ấy .Xem thêm : Kinh Nghiệm Mua Iphone 6 Cũ, Kinh Nghiệm Khi Mua Iphone 6 Cũ
Tự xưng và gọi nhau là GS.TS thì có hại gì?
Nhiều người sẽ bảo, dù những cơ quan truyền thông online có tâng bốc những giáo sư tiến sỹ, không khi nào quên kèm theo học vị học hàm khi viết tên họ, thì có hại gì ai ? Sao không xem đó như phản ảnh sự kính trọng “ kẻ sĩ ” của văn hóa truyền thống Nước Ta ? Vâng, nhìn từ một góc cạnh nhỏ hẹp thì quả việc này là không đáng kể so với những yếu tố trọng đại của quốc gia. Tuy nhiên, nó hoàn toàn có thể liên hệ đến những hiện tượng kỳ lạ khác làm suy giảm chất lượng đời sống của tất cả chúng ta. Chẳng hạn :
Bằng cách tung hô danh xưng GS, PGS, TS… các cơ quan truyền thông vô tình đơn điệu hóa thang trí thức học thuật, và từ đó, các giá trị xã hội. Bởi, như đã nói, những học hàm, học vị này là chức vụ trong lĩnh vực giáo dục, là một chỉ dấu của khả năng nghiên cứu. Chúng không nhất thiết có hàm ý nào về giá trị toàn diện của con người (mà phần chính, hiển nhiên, là đạo đức). Gắn kết học vị học hàm, mà không một đặc điểm nào khác, với danh tính một người là mặc nhiên đưa nó lên vị trí hàng đầu. Nói thẳng ra, theo ý người viết bài này, chính “thói quen” này của giới truyền thông đã giúp duy trì nạn “sính bằng cấp” trong xã hội Việt Nam.
Nạn sính bằng cấp, từ đó, sẽ có hậu quả dễ hiểu đến chất lượng tiến sỹ : khi mà sự ham muốn bằng cấp không hề được thỏa mãn nhu cầu vì năng lực học tập và điều tra và nghiên cứu của “ đương sự ” là “ hạn chế ” thì tất yếu sẽ sinh ra những tiến sỹ dỏm, những luận văn không đáng được gọi là luận văn. Báo chí đừng gọi họ là tiến sỹ nữa thì chất lượng tiến sỹ sẽ khá lên, vì lúc ấy chỉ những người thật sự có năng lượng, có trí tuệ, đam mê điều tra và nghiên cứu, giảng dạy … mới bỏ công dùi mài kinh sách trong một chương trình tiến sỹ, vô hiệu những “ thành phần ” “ sinh ra không phải để theo đuổi học thuật ” ( mà trong một xã hội thông thường là trọn vẹn thông thường, không có gì để mặc cảm ), chạy chọt lấy “ tiến sỹ ” chỉ vì hám danh. Gạn lọc những thành phần “ không thích hợp ” này thì chất lượng tiến sỹ đương nhiên sẽ khá lên !
“Giải pháp”
Báo chí vô tình cũng là tòng phạm trong hiện tượng kỳ lạ này. Bởi vậy, tôi nghĩ, những giáo sư tiến sỹ khi được phỏng vấn, hãy nói thẳng với phóng viên báo chí là không cần để là GS.TS trước tên ông / bà .Song, phải nhìn nhận, đây là một tập quán khó đổi khác. Nếu một cá thể muốn như thế và nhu yếu người phỏng vấn mình làm như thế thì cũng chưa chắc nhà báo sẽ nghe theo, vì nhà báo cũng muốn được hãnh diện là họ phỏng vấn một vị “ giáo sư, tiến sỹ ” chứ không phải “ thường dân ” !Vậy, có vài đề xuất 🙁 1 ) Nếu người ấy hiện có giữ một chức vụ khác ( bộ trưởng liên nghành, quản trị … ) thì chỉ nên dùng những chức vụ hiện tại, không cần phải thêm là GS.TS gì cả .( 2 ) GS, hoặc tiến sỹ là đủ, không cần gọi cả hai ( GS.TS ). Ở những vương quốc có những thương hiệu này truyền kiếp, hầu hết giáo sư đều có bằng tiến sỹ, gọi GS.TS là thừa. Nên chú ý rằng tiến sỹ hoàn toàn có thể không là giáo sư ( ví dụ điển hình những nhà khoa học thao tác trong những viện nghiên cứu và điều tra ) .( 3 ) Chỉ tự xưng là giáo sư hay tiến sỹ trong những thực trạng mà thương hiệu ấy chuyển tải một thông tin có ích cho người đọc / nghe, và nếu người đối thoại không biết thông tin ấy ( 3 ). Theo tôi, chỉ nên gọi giáo sư ( hoặc tiến sỹ, không cần cả hai ) trong khuôn viên ĐH, viện nghiên cứu và điều tra, hoặc trong những hội nghị, hội thảo chiến lược khoa học .
Tôn vinh những người có đạo đức, thực tâm, thực tài là một điều xã hội nên làm. Nhưng để tôn vinh những người xứng đáng, và với sự trân quý thật lòng, xã hội không nên dừng lại ở danh hiệu tiến sĩ mà phải chịu khó tìm biết xem người ấy có những công trình nghiên cứu, những đóng góp khoa học nào, dạy ở trường nào, bao nhiêu năm… và thể hiện sự nể trọng (nếu thấy họ xứng đáng) bằng cách nghiêm túc lắng nghe ý kiến của họ, đọc những gì họ viết. Dù rằng việc kiểm chứng ấy sẽ không dễ đối với đa số không quen thuộc với môi trường học thuật (nhưng lắm khi Google vài phút là biết ngay!), song đó cũng là một cách nâng cao kiến thức của mọi người. Một trí thức đích thực sẽ vô cùng cảm kích khi đối thoại với một người quan tâm đến nghiên cứu của mình, được nghe những câu hỏi phản ảnh một sự hiểu biết về công việc và những thành tựu của trí thức ấy. Đó là cách tốt nhất để tôn vinh “tiến sĩ”!
( 1 ) Nhiều vương quốc khác, như Nga, Đức, cũng có phong tục này, nhưng tôi không biết nhiều về toàn cảnh xã hội và truyền thống lịch sử lịch sử vẻ vang của họ nên chỉ xin nói về trường hợp Nước Ta. Đèn nhà ai nấy sáng !( 2 ) Xin nói rõ, đây là nói về bằng tiến sỹ “ thật ”. Dường như vấn nạn tiến sỹ dỏm, tiến sỹ kém chất lượng, cũng rất trầm trọng ở Nước Ta, nhưng đó là một yếu tố khác .( 3 ) Ví dụ, nếu trên máy bay có một hành khách ngã bệnh, và nếu bạn là bác sĩ, thì bạn có quyền ( đúng ra là bổn phận ! ) hô lớn : Tôi là bác sĩ ! Nhưng bạn không cần phô trương học hàm học vị của bạn với người bán cafe ví dụ điển hình !
Source: https://futurelink.edu.vn
Category: Tin tổng hợp