Ba đặc điểm cơ bản của thị trường tài chính Việt Nam

Bởi

Ba đặc điểm cơ bản của thị trường tài chính Việt Nam

       Thị trường tài chính đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển và định hình nền kinh tế của quốc gia. Đây là kênh dẫn vốn quan trọng khi kết nối giữa các chủ thể thừa vốn với những chủ thể thiếu vốn trong nền kinh tế. Tại mỗi giai đoạn và ở từng quốc gia khác nhau thì thị trường tài chính đều có các đặc điểm đặc thù.

Tóm lược:

  • Ngành ngân hàng nhà nước chiếm tỷ trọng tuyệt đối so với thị trường vốn tại Nước Ta

  • Nguồn vốn ngân hàng nhà nước trong khuynh hướng giảm tỷ trọng nguồn vốn thời gian ngắn cho vay trung – dài hạn

  • Xu hướng tái cơ cấu tổ chức mạng lưới hệ thống ngân hàng nhà nước

Nước Ta là một nền kinh tế tài chính đang trong quá trình tăng trưởng. Chính mức độ tăng trưởng thấp và chưa hoàn hảo của nền kinh tế tài chính sẽ khiến cho thị trường tài chính ở Nước Ta lệch sóng so với thị trường tài chính ở những vương quốc tăng trưởng khi tập trung chuyên sâu xoay quanh ngân hàng nhà nước thay vì thị trường vốn gồm có thị trường CP và thị trường trái phiếu. Trong đó, ngân hàng nhà nước là nơi cung ứng nguồn vốn cả ngắn và trung hạn còn đầu tư và chứng khoán thì không nhiều doanh nghiệp hoàn toàn có thể kêu gọi được nguồn vốn. Để hiểu rõ hơn về đặc điểm cũng như đặc trưng của nền kinh tế tài chính Nước Ta, tất cả chúng ta cùng đàm đạo về chủ đề này trong phần tiếp theo giúp có cái nhìn về thị trường tài chính trong nước .

Đặc điểm 1 : Ngành ngân hàng nhà nước chiếm tỷ trọng tuyệt đối

Nguồn vốn ngân hàng nhà nước đóng một vai trò rất là quan trọng trong mạng lưới hệ thống thị trường vốn tại Nước Ta so với việc đáp ứng nguồn vốn dài hạn cho nền kinh tế tài chính. Thị trường vốn được cấu thành gồm có thị trường nợ vay dài hạn của ngân hàng nhà nước, thị trường CP và thị trường trái phiếu. Tại những thị trường tăng trưởng như Mỹ, đây là một chiếc kiềng ba chân cung ứng nguồn vốn phong phú cho những doanh nghiệp, với tỷ trọng nguồn vốn từ ngân hàng nhà nước chỉ chiếm một phần nhỏ so với nguồn vốn những doanh nghiệp tự kêu gọi. Tuy nhiên, tại Nước Ta có đến hơn 2/3 nguồn vốn dài hạn cho doanh nghiệp đang được cung ứng bởi mạng lưới hệ thống ngân hàng nhà nước. Như tất cả chúng ta cũng đã thấy, có một sự tương đương trong tỷ suất hỗ trợ vốn từ mạng lưới hệ thống ngân hàng nhà nước giữa những vương quốc Châu Á Thái Bình Dương .

Đặc điểm 2 : Ngành ngân hàng nhà nước trong xu thế giảm tỷ trọng nguồn vốn trung – dài hạn

Việc ngân hàng nhà nước thực thi liên tục giảm tỷ suất nguồn vốn thời gian ngắn, cho vay trung dài hạn tương quan đến những yếu tố về bảo vệ tính bảo đảm an toàn, cơ cấu tổ chức lại hoạt động giải trí tín dụng thanh toán của mạng lưới hệ thống ngân hàng nhà nước cũng như nhằm mục đích phân phối được những chuẩn mực quốc tế về hoạt động giải trí ngân hàng nhà nước .

Biểu đồ: Tỷ lệ nguồn vốn ngắn hạn cho vay trung – dài hạn giai đoạn 2014-2020

Đặc biệt, từ năm nay xảy ra hiện tượng kỳ lạ giá đất tăng nhanh và sốt cục bộ, việc giảm tỷ suất cho vay so với ngành bất động sản được kỳ vọng sẽ giảm rủi ro tiềm ẩn dẫn đến hiện tượng kỳ lạ khủng hoảng bong bóng bất động sản. Mặt khác, mạng lưới hệ thống tài chính của Nước Ta đang có sự mất cân đối do nguồn vốn phân chia lệch quá nhiều vào mạng lưới hệ thống ngân hàng nhà nước. Giảm tỷ suất vốn thời gian ngắn, cho vay trung – dài hạn thôi thúc những doanh nghiệp tích cực kêu gọi vốn hơn trên kinh doanh thị trường chứng khoán, qua đó, khắc phục được sự mất cân đối trong mạng lưới hệ thống tài chính .

Đặc điểm 3 : Xu hướng tái cơ cấu tổ chức mạng lưới hệ thống ngân hàng nhà nước

Câu chuyện về việc tái cơ cấu tổ chức mạng lưới hệ thống ngân hàng nhà nước là khuynh hướng chính của những ngân hàng nhà nước Nước Ta trong những năm gần đây sau quá trình tăng trưởng quá nóng trong quá khứ. Trong quá trình trước thì mạng lưới hệ thống ngân hàng nhà nước tăng trưởng rất nhanh về quy mô dư nợ. Với vận tốc tăng trưởng tín dụng thanh toán nhanh, những doanh nghiệp được tiếp cận với nguồn vốn giá rẻ, trước đó đã góp vốn đầu tư tràn ngập kém hiệu suất cao và nợ xấu chính là yếu tố đáng chăm sóc của ngành ngân hàng nhà nước .

Bảng: Số lượng ngân hàng qua từng năm

1997

2010

2015

2019
NHTM Nhà nước 5

5

 7 7
NHTM CP 51 37 28 31
NHTM liên kết kinh doanh 4 5 5 2
Chi nhánh NH quốc tế 24 50 50 48
NHTM quốc tế 0 5 5 9

Nguồn: Ngân hàng Nhà nước

Không ít những ngân hàng nhà nước sau đó đã gặp khó khăn vất vả về thanh khoản, nợ xấu cao, có rủi ro tiềm ẩn đổ vỡ, rình rập đe dọa sự bảo đảm an toàn của mạng lưới hệ thống ngân hàng nhà nước. Khi đó, nhu yếu đặt ra là mạng lưới hệ thống ngân hàng nhà nước cần phải triển khai tái cơ cấu tổ chức, nhằm mục đích khắc phục những yếu kém nội của ngành Ngân hàng, lành mạnh hóa thực trạng tài chính và củng cố năng lượng hoạt động giải trí của toàn mạng lưới hệ thống. Qúa trình tái cơ cấu tổ chức đã khiến cho số lương ngân hàng nhà nước giảm dần trong những năm gần đây, trải qua việc giải quyết và xử lý những ngân hàng nhà nước hoạt động giải trí không hiệu suất cao .

       Các cuộc khủng hoảng tài chính thường liên quan đến 4 lý do chính kéo theo khủng hoảng ngành ngân hàng sau: Thứ nhất là thiếu vốn tự có, thứ hai là khó khăn về thanh khoản, thứ ba là chất lượng tài sản kém, thứ tư là yếu kém về quản trị doanh nghiệp và quản lý rủi ro. Trong đó, vấn đề chất lượng tài sản kém và việc thiếu vốn tự có là hai vấn đề trực tiếp ảnh hưởng đến xu hướng phát triển của ngành ngân hàng, cũng như quá trình phát triển của thị trường tài chính nói chung và thị trường chứng khoán nói riêng.

       Từ giai đoạn năm 2007 đến nay, hệ thống ngân hàng luôn nỗ lực giải quyết nợ xấu, đây là một vấn đề lớn đã giải quyết trong suốt chiều dài phát triển, đặc biệt tỷ lệ nợ xấu chiếm khá cao trong lĩnh vực bất động sản. 

       Vốn tự có tối thiểu của nhiều ngân hàng ở Việt Nam đã đạt tỷ lệ đảm bảo (Capital Adequacy Ratio – CAR) trên 8%, tỷ lệ này cũng rất khác nhau giữa các ngân hàng và nhóm ngân hàng trên bình diện chung. Đặc biệt hơn, nếu như hạch toán đúng dự phòng cho các khoản nợ xấu, cũng như nếu tuân theo chuẩn quốc tế Basel 2(*) thì hệ số an toàn vốn CAR sẽ còn giảm rất nhiều. Việc hạn chế trong hoạt động huy động vốn cổ phần đã khiến cho các ngân hàng thương mại Việt Nam, thậm chí cả các ngân hàng lớn gặp nhiều vấn đề khó khăn trong việc duy trì tăng trưởng, khi hoạt động huy động vốn cổ phần bị hạn chế.

       Như vậy, thị trường tài chính Việt Nam có cấu trúc đặc thù của một thị trường vốn thiên về nợ vay, mà chủ yếu là thông qua ngồn vốn tín dụng của các ngân hàng thương mại. Điều này làm nên sự khác biệt so với các thị trường đã phát triển như Mỹ khi nguồn vốn huy động từ ngân hàng chiếm tỷ lệ rất nhỏ. Tuy nhiên, cấu trúc trên cũng đã dẫn được cơ cấu và thay đổi nhằm đẩy mạnh phát triển thị trường tài chính đa dạng hơn, tránh tập trung vào kênh huy động duy nhất từ tín dụng ngân hàng cũng như đáp ứng được xu thế phát triển chung của thị trường tài chính thế giới.

_________

( * ) Basel 2 : Hiệp ước Basel phiên bản thứ hai, gồm có những nguyên tắc chung và những luật ngân hàng nhà nước của ủy ban Basel về giám sát hoạt động giải trí những ngân hàng nhà nước thương mại .