Phần Lan gia nhập khối NATO
Các nhà lãnh đạo Phần Lan ngày 12/5 tuyên bố sẽ tìm cách gia nhập NATO “không chậm trễ”, đánh dấu sự đảo ngược mạnh mẽ so với chính sách trung lập thời hậu Thế chiến II của nước này.
“Gia nhập NATO sẽ củng cố an ninh của Phần Lan. Là một thành viên NATO, Phần Lan cũng sẽ củng cố liên minh của mình”, Tổng thống Phần Lan Sauli Niinistö và Thủ tướng Sanna Marin cho biết trong một tuyên bố.
Hình minh họa: Sky News
Ngày 15/5, tại một cuộc họp nội các, Tổng thống Phần Lan Sauli Niinistö và các bộ trưởng nhất trí rằng “Phần Lan sẽ nộp đơn xin gia nhập NATO”.
“Hôm nay, tổng thống và ủy ban chính sách đối ngoại của chính phủ đã nhất trí rằng Phần Lan sẽ nộp đơn gia nhập NATO sau khi tham khảo ý kiến của quốc hội. Đây là một ngày lịch sử. Một kỷ nguyên mới đang mở ra”, Tổng thống Phần Lan nói.
Chỉ vài giờ sau khi Phần Lan chính thức công bố ý định gia nhập NATO, Thụy Điển cũng làm theo. Nếu đơn xin gia nhập NATO của liên minh được chấp nhận, Thụy Điển sẽ cố gắng đưa ra các điều kiện đơn phương chống lại việc bố trí vũ khí hạt nhân và các căn cứ quân sự thường trực trên đất Thụy Điển.
Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg trước đó cho biết vào tháng 4 năm 2022 rằng nếu Phần Lan và Thụy Điển nộp đơn xin gia nhập NATO, họ sẽ được “hoan nghênh” và nhanh chóng chấp nhận. Các quan chức NATO cũng cho biết quá trình phê chuẩn tư cách thành viên của cả hai nước có thể hoàn tất trong vòng vài tuần. Cả Phần Lan và Thụy Điển đều là những quốc gia có khả năng tương tác cao với các hệ thống quân sự của NATO.
Tuy nhiên, việc NATO mở rộng sang Phần Lan và Thụy Điển có thể gặp nhiều rủi ro hơn những gì ban lãnh đạo liên minh đã tính toán. Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan ngày 13/5 cho biết, Ankara không ủng hộ việc Helsinki và Stockholm gia nhập NATO.
“Chúng tôi đang theo dõi các diễn biến ở Thụy Điển và Phần Lan, nhưng chúng tôi không ủng hộ điều này”, Erdogan nói với các phóng viên. Là một trong những thành viên chủ chốt về địa chính trị và quân sự của NATO, Thổ Nhĩ Kỳ duy trì vị thế trung lập trong cuộc chiến của Nga với Ukraine, đóng vai trò quan trọng trong các cuộc đàm phán quốc tế và trao đổi hòa bình giữa Moscow và Kyiv.
Tổng thống Croatia Zoran Milanovic trước đó cũng cho biết ông sẽ chặn Phần Lan và Thụy Điển gia nhập NATO cho đến khi Hoa Kỳ và Liên minh châu Âu gây áp lực lên các nước láng giềng Bosnia và Herzegovina để đảm bảo quyền bỏ phiếu cơ bản cho người thiểu số. Tổng thống Croatia cũng cho rằng Phần Lan và Thụy Điển gia nhập NATO là “những điều rất nguy hiểm” có thể khiến Nga tức giận.
Mặc dù Thủ tướng Hungary Orban chưa lên tiếng công khai nhưng trước đó ông đã bày tỏ nghi ngờ về sự mở rộng của NATO và cố gắng ngăn EU và NATO áp đặt các biện pháp trừng phạt cứng rắn đối với Nga.
Nga sẽ phản ứng như thế nào?
Điện Kremlin đã chỉ trích quyết định của Helsinki và đe dọa sẽ có phản ứng “trả đũa”.
“Việc Phần Lan gia nhập NATO sẽ gây tổn hại nghiêm trọng đến mối quan hệ song phương giữa Nga và Phần Lan. Nga sẽ buộc phải thực hiện các biện pháp đối phó về mặt quân sự, kỹ thuật và mặt khác để ngăn chặn mối quan hệ giữa Nga và Phần Lan. Do mối đe dọa ngày càng tăng đối với an ninh quốc gia. Động thái này càng lớn, “Bộ cho biết trong một tuyên bố.
Những bình luận trước đây của Tổng thống Putin cũng cho thấy Nga sẽ phản ứng như thế nào trước diễn biến mới này. Trong cuộc phỏng vấn năm 2016 với Tổng thống Phần Lan Sauli Niinistö, Tổng thống Putin nhận xét: “Bất chấp căng thẳng ở khu vực Baltic, chúng tôi đã quyết định rút toàn bộ lực lượng vũ trang đến khoảng 1.500 km từ biên giới Phần Lan. Chúng tôi đã không làm điều đó. Sự chú ý của Phần Lan. Chúng tôi làm điều này vì sự trung lập của Phần Lan. Hãy tưởng tượng nếu Phần Lan gia nhập. Khi gia nhập NATO, điều đó có nghĩa là quân đội Phần Lan không còn độc lập hoặc hoàn toàn có chủ quyền, họ sẽ là một phần của quân đội NATO sẽ được bố trí trước các biên giới của Liên minh. Nhà nước Nga “.
Nhà lãnh đạo Nga nói: “Vậy bạn có nghĩ rằng chúng tôi sẽ tiếp tục làm điều này, giữ quân đội của chúng tôi ở khoảng cách 1.500 km? Chúng tôi sẽ tôn trọng bất kỳ quyết định nào của người dân Phần Lan. Chúng tôi đánh giá cao sự trung lập của Phần Lan và tôn trọng điều đó, nhưng chúng tôi không một người đã trả lời câu hỏi trên. ”
Phát biểu của Tổng thống Putin vào thời điểm đó khiến giới quan sát bối rối vì khoảng cách giữa St.Petersburg. ST PETERSBURG – Sở chỉ huy Quân khu phía Tây của Nga chỉ cách biên giới Nga-Phần Lan khoảng 400 km, vì vậy quân đội Nga không thể rút khỏi biên giới Phần Lan, nơi cách đó 1.500 km. Tuy nhiên, những bình luận của Tổng thống Putin phản ánh một trong những hậu quả của việc Phần Lan trở thành thành viên của NATO: sự tăng cường chưa từng có của quân đội Nga ở biên giới Phần Lan.
Medvedev, Phó Chủ tịch Hội đồng An ninh Nga, nêu ra một khả năng khác: Nga có thể triển khai các hệ thống vũ khí siêu thanh và vũ khí hạt nhân ở khu vực Baltic. Bộ Quốc phòng Litva đã bác bỏ lời đe dọa của Moscow, nói rằng vũ khí hạt nhân “luôn được đặt” ở khu vực Kaliningrad thuộc Trung Âu của Nga. Tuy nhiên, việc phổ biến vũ khí hạt nhân và đưa vào sử dụng các hệ thống vũ khí hạt nhân hoặc vũ khí hạt nhân tiên tiến hơn có thể làm gia tăng thêm căng thẳng quân sự ở khu vực Baltic.
Dmitry Polyansky, Phó đại sứ thường trực của Nga tại Liên hợp quốc, cũng vạch rõ phản ứng của Nga trước việc Phần Lan và Thụy Điển gia nhập NATO: “Họ (Phần Lan và Thụy Điển) hiểu rằng một khi trở thành thành viên NATO thì sẽ có vấn đề. Họ là kẻ thù của chúng ta, và chính NATO Công nhận Nga là kẻ thù của họ. Điều này có nghĩa là nếu Phần Lan và Thụy Điển từ bỏ vị thế trung lập để trở thành một phần của liên minh, họ sẽ phải chịu gánh nặng tương tự như các thành viên NATO khác.
Nguy cơ xung đột lan sang Bắc Âu
Hoa Kỳ và Vương quốc Anh ủng hộ việc NATO kết nạp Phần Lan và Thụy Điển. Việc phương Tây thúc đẩy một vòng mở rộng NATO mới phản ánh mục tiêu của họ là làm suy yếu Nga và cô lập nước này về mặt địa chính trị. Tuy nhiên, nhà quan sát Mark Episkopos đặt câu hỏi về lợi ích quốc gia và cách Nga sẽ phản ứng nếu gặp khó khăn, đặc biệt là khi Moscow đã nhiều lần nói về việc sử dụng vũ khí hạt nhân chiến thuật và chiến lược của họ khi sự tồn tại của nhà nước bị đe dọa.
Binh sĩ Phần Lan tham gia cuộc tập trận Arrow 22 ở Ninisalo, Phần Lan. Ảnh: AFP
Giải thích về lo ngại của Nga về việc Phần Lan gia nhập NATO, Andrea Kendall-Taylor, một học giả cấp cao tại Trung tâm An ninh mới của Mỹ, cho biết: “Phần Lan đã trung lập từ lâu. Theo tôi, cả Nga và Phần Lan đều được coi là trung lập”. là một lý do khiến họ duy trì một mối quan hệ ổn định và thực tế như vậy. Tôi nghĩ rằng điều này sẽ dẫn đến sự thay đổi cơ bản trong quan hệ Nga-Phần Lan, vốn đã rất ổn định trong lịch sử. Như chúng ta đã thấy, điều này có thể dẫn đến những phát triển mới như việc xây dựng quân đội dọc theo biên giới. ”
Theo chuyên gia Kendal Taylor, việc gia tăng lực lượng biên phòng cũng làm tăng nguy cơ xảy ra các sự cố không lường trước có thể leo thang ngoài tầm kiểm soát.
Hơn nữa, trước đây Nga từng lo sợ bị các nước NATO bao vây, vì vậy việc Phần Lan tham gia liên minh sẽ chỉ làm tăng thêm lo ngại của Moscow.
Các hoạt động quân sự của Nga ở Ukraine được thúc đẩy một phần bởi lo ngại về sự mở rộng mạnh mẽ của NATO kể từ khi Chiến tranh Lạnh kết thúc. Liên minh này có thể sớm tiếp cận ngưỡng của Nga, làm tăng nguy cơ leo thang xung đột giữa Nga và phương Tây, từ một cuộc chiến ủy nhiệm ở Ukraine có thể lan sang một cuộc đối đầu ở châu Âu với những hậu quả khó lường và thảm khốc.
