I. Tác giả Nguyễn Công Trứ
-
Nguyễn Công Trứ ( 1778 – 1858 ) tự là Tồn Chất, hiệu Ngộ Trai, biệt hiệu là Hi Văn, ông được sinh ra trong một mái ấm gia đình Nho học .
- Ông xuất thân là người làng Uy Viễn, huyện Nghi Xuân, tỉnh thành phố Hà Tĩnh .
- Từ nhỏ cho đến những năm 1819 ông đã sống trong thực trạng khó khăn vất vả chính thời hạn này, ông có điều kiện kèm theo được tham gia hoạt động và sinh hoạt ca trù. Tuy sống trong những năm tháng khó khăn vất vả ấy nhưng ông học tập rất siêng năng, và sau cuối ông cũng thi đỗ Giải Nguyên và được bổ làm quan. Bằng cuộc sống của mình chính bản thân, ông đã chứng tỏ rằng mình là người có năng lực và nhiệt huyết trên nhiều nghành hoạt động giải trí xã hội từ văn hóa truyền thống, kinh tế tài chính và cả quân sự chiến lược. Nhưng con đường làm quan của Nguyễn Công Trứ lại không hề phẳng phiu. Ông liên tục được thăng chức và bị giáng chức thất thường .
- Các tác phẩm của ông thường được viết bằng chữ Nôm. Thể loại ưa thích của ông chính là hát nói. Đây cũng là thể loại khá phổ cập từ những thế kỉ trước, nhất là cuối thế kỉ XVIII, tuy nhiên Nguyễn Công Trứ chính là người tiên phong đã có công đem đến cho hát nói có một nội dung tương thích với công dụng và cấu trúc của nó .
- Một số tác phẩm tiêu biểu vượt trội của ông đó chính là : Bài ca ngất ngưởng, Tự thuật, Vịnh mùa thu …
II. Tác phẩm bài ca ngất ngưởng
Hoàn cảnh sáng tác
Bài thơ được sáng tác năm những 1848, sau khi tác giả Nguyễn Công Trứ cáo quan về hưu. Bài ca ngất ngưởng chính là một tác phẩm xuất sắc của Nguyễn Công Trứ. Tác phẩm được sáng tác và được làm theo thể loại ca trù. Bài thơ đã phô trương, khoe khoang sự ngang tàng, cũng như là sự phá cách trong lối sống của ông, lối sống ít phù hợp với khuôn khổ của một đạo Nho.
Bố cục
Bài thơ được chia làm 3 phần :
- Phần 1 : ( 6 câu đầu )Chính là sự ngất ngưởng trên con đường sự nghiệp, sự nghiệp .
- Phần 2 : ( 12 câu tiếp theo ) Sự ngất ngưởng trong lối sống cũng như trong tâm lý .
- Phần 3 : ( Phần còn lại ) Lời khẳng định chắc chắn về sự ngất ngưởng vô địch của nhà thơ .
III. Tìm hiểu văn bản
Sự ngất ngưởng trên chính con đường công danh, sự nghiệp.
-
“ Vũ trụ nội mạc phi phận sự ” ( Tức là mọi vấn đề diễn ra trong trời đất đều là phận sự của ta ) : Quan niệm con người sinh ra và sống sót là do “ ý của trời đất ” thế cho nên tất cả chúng ta cần phải có nghĩa vụ và trách nhiệm, và cần phải gánh vác việc đời .
- Trong câu thơ “ Ông Hi Văn tài bộ đã vào lồng ” có ý nghĩa gì :
- Hình ảnh ẩn dụ đó chính là “ vào lồng ” : đã miêu tả cuộc sống làm quan, coi thường danh vọng của tác giả Nguyễn Công Trứ .
- Nhập thế chính là việc làm trói buộc, khi làm quan thì sẽ bị mất tự do, và cả gò bó nhưng đó cũng là điều kiện kèm theo để bản thân mình thể hiện được kĩ năng, hoài bão, trọn nghĩa vua tôi .
- 4 câu thơ tiếp : cũng chính những việc đã làm ở chốn quan trường và năng lực của bản thân .
- Giỏi văn chương ( là thủ khoa ), dùng binh ( thao lược ) : văn võ tuy nhiên tài .
- Danh vị xã hội hơn người : Lúc làm Tham tán, Tổng đốc, Đại tướng ( bình định Trấn Tây ), lúc làm Phủ doãn Thừa Thiên .
- Lời tự thuật chân thành của nhà thơ, đã khẳng định chắc chắn nên kĩ năng và lí tưởng trung quân, một lòng tự hào về phẩm chất, năng lượng và thái độ sống tài từ, phóng khoáng, khác đời khác người ngạo nghễ của một nhà thơ có năng lực xuất chúng .
Sự ngất ngưởng trong lối sống cũng như trong suy nghĩ.
- Một cách sống theo ý chí và sở trường thích nghi của cá thể “ Cưỡi bò đeo đạc ngựa, Đi chùa có gót tiên theo sau ” : Đó là một sở trường thích nghi kì khôi, khác thường, thậm chí còn có phần bất cần trong đời sống .
-
Quan niệm sống của tác giả :
- “ Được mất dương dương người tái thượng, Khen chê phơi phới ngọn đông phong ” : Hãy sống như những người thời thượng cổ, không chăm sóc câu truyện được mất ; bỏ ngoài tai những sự khen chê .
- “ Khi ca, khi tửu, khi cắc, khi tùng / Không Phật, không tiên, không vướng tục ” : Cuộc sống là để tận hưởng, chứ không phải vướng vào trần tục .
- Quan điểm sống kỳ lạ mang đậm chất dấu ấn riêng của nhà thơ .
– Quãng đời của tác giả sau khi cáo quan về quê: “Chẳng Trái, Nhạc cũng vào phường Hàn, Phú/Nghĩa vua tôi cho vẹn đạo sơ chung”: Ở đây tác giả đã sử dụng điển cố, ví mình sánh ngang hàng với những người nổi tiếng có và sự nghiệp hiển hách như Trái Tuân, Hàn Kì, Phú Bật. Qua đó ông cũng nhằm khẳng định tấm lòng của bậc trung thần, trước sau như một.
Lời khẳng định về sự ngất ngưởng vô địch của nhà thơ.
“ Trong triều ai ngất ngưởng giống như ông ” : Lời hỏi cũng chính là lời chứng minh và khẳng định vị trí đầu triều về cách sống “ ngất ngưởng ” của mình .
=> Qua đó ông nhằm mục đích chứng minh và khẳng định đậm cá tính, cũng như sự mong ước vượt ngoài quan điểm đạo đức Nho giáo thường thì. Cái ngất ngưởng của ông không phải là một cách sống xấu đi mà là sự chứng minh và khẳng định bản thân của mình, cái bản lĩnh dám sống ở với đời, và một phong thái sống tài hoa tài tử .
IV. Soạn văn bài ca ngất ngưởng
Câu 1 : ( Trang 39 SGK Ngữ Văn 11 Tập 1 )
Trong bài ca ngất ngưởng, từ “ ngất ngưởng ” đã được sử dụng mấy lần ? Anh chị hãy chỉ ra ý nghĩa của từ “ ngất ngưởng ” qua văn cảnh sử dụng đó .
Hướng dẫn :
“ Ngất ngưởng ” đã được nhắc đi nhắc lại 4 lần ở cuối những câu số 4, 8, 12 và câu cuối. Và mỗi lần được nhắc lại đó, thì từ “ ngất ngưởng ” đều mang một ý nghĩa khác nhau trọn vẹn .
– Từ “ ngất ngưởng ” thứ nhất đã chỉ ra sự thao lược, năng lực quân sự chiến lược, của tác giả Nguyễn Công Trứ .
– Từ “ ngất ngưởng ” thứ hai trong bài chỉ sự ngang tàng của tác giả ngay khi mình đã về hưu .
– Từ “ ngất ngưởng ” thứ ba chính là lời chứng minh và khẳng định cái chơi ngông hơn người của tác giả Nguyễn Công Trứ
– Từ “ ngất ngưởng ” ở đầu cuối trong bài còn cho người đọc thấy tác giả hơn người là vì dám coi thường cả những thứ như sự nghiệp hay phong phú, coi thường đến cả những dư luận khen chê, thỏa thích đi dạo bất kể thứ gì, không vướng bận đến sự ràng buộc thân phận .
=> Trong bài thơ, Nguyễn Công Trứ đã dùng từ “ ngất ngưởng ” với một nghĩa rộng hơn, để thể hiện ra được những điều mới lạ và rất mê hoặc .
Câu 2 🙁 Trang 39 SGK Ngữ Văn 11 Tập 1 )
Dựa vào văn bản Bài ca ngất ngưởng, anh ( chị ) hãy lý giải tại sao tác giả Nguyễn Công Trứ biết rằng việc làm quan là gò bó, mất tự do ( vào lồng ) nhưng vẫn ra làm quan .
Hướng dẫn :
Mặc dù tác giả biết rõ làm quan là gò bó, mất tự do nhưng ông vẫn ra làm quan chính bới đó chính là phương tiện đi lại giúp ông bộc lộ năng lực và tham vọng của mình. Theo ý niệm của tác giả Nguyễn Công Trứ thì con người sinh ra do “ ý của trời đất ” thế cho nên sống cần phải có nghĩa vụ và trách nhiệm, và phải gánh vác việc đời. Do đó, ngất ngưởng thực ra chính là một phong thái sống tôn trọng sự trung thực, tôn trọng đậm chất ngầu, cách sống tự do, phóng khoáng của chính mình .
Câu 3 🙁 Trang 39 SGK Ngữ Văn 11 Tập 1 )
Ở trong bài hát nói này, Nguyễn Công Trứ đã tự kể về mình. Tại sao ông cho mình là ngất ngưởng ? Ông đã nhìn nhận sự ngất ngưởng của mình là ra làm sao ?
Hướng dẫn :
– Tác giả Nguyễn Công Trứ đã hiểu rõ được năng lực của bản thân, cũng như ông cảm thấy tự hào vì mình có những thành công xuất sắc trên con đường công danh sự nghiệp .
– Ông cho rằng mình ngất ngưởng là do tại ông đã tự ý thức được năng lực cũng như bản lĩnh, phẩm chất và nhân cách hơn người, hơn đời của chính mình .
– Đánh giá về sự ngất ngưởng của mình : Đó là sự đắc ý và sảng khoái nhất về cái tôi ngông độc lạ của tác giả .
Câu 4 : ( Trang 39 SGK Ngữ Văn 11 Tập 1 )
Bạn hãy chỉ ra những nét tự do của thể hát nói so với thơ Đường luật và hãy cho biết ý nghĩa của đặc thù tự do đó .
Hướng dẫn :
- Số câu : thường thì thì một bài hát nói sẽ có 11 câu, nhưng bài thơ này có 19 câu ( sẽ không bị số lượng giới hạn bởi số câu )
- Số chữ trong mỗi câu : không hề có lao lý đơn cử, mà nó được sử dụng một cách linh động .
- Vần thơ : thì không bị số lượng giới hạn, và được sử dụng linh động .
- Luật : Không có pháp luật chặt về mặt chữ như thơ Đường .
=> Ý nghĩa : Phù hợp với việc diễn đạt toàn bộ những xúc cảm can đảm và mạnh mẽ, khoáng đạt và rất tương thích với nội dung của Bài ca ngất ngưởng .
V : Luyện tập
Theo anh ( chị ), so với Bài ca cảnh sắc Hương Sơn ( bài đọc thêm, trang số 50 ), với Bài ca ngất ngưởng có sự độc lạ gì về mặt từ ngữ ?
Hướng dẫn:
Sự độc lạ về mặt từ ngữ giữa bài thơ Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công trứ với Bài phong cảnh Hương Sơn của Chu Mạnh Trinh đó là :
– Ngôn ngữ của Bài ca ngất ngưởng lại vừa tương thích với nội dung, mà còn tương thích với phong thái của Nguyễn Công Trứ : đó là phóng khoáng, tự do, và có chút ngạo nghễ …
– Ngôn ngữ của Bài ca cảnh sắc Hương Sơn thì nhẹ nhàng, thẫm đấm với ý vị thiền và một niềm mê hồn cảnh sắc vạn vật thiên nhiên quốc gia .
Source: https://futurelink.edu.vn
Category: Tin tổng hợp